برنامه غیرمتمرکز چیست؟ بررسی کامل DApp یا اپلیکیشن غیرمتمرکز

این روزها که همه در مورد فناوری بلاک چین (Blockchain) صحبت‌هایی را مطرح می‌کنند، به کاربردهای مختلف آن اشاره کرده و مرور زمان باعث شده تا کاربردهای بیشتری از آن کشف و جامعه معرفی شود. یکی از این کاربردها که به جرأت می‌توان گفت پس از امور مالی غیرمتمرکز (DeFi)، انقلابی شگرف را در دنیا رقم زده، اپلیکیشن غیر متمرکز یا برنامه غیرمتمرکز (DApp) نام دارد.

مقاله مکمل: دیفای چیست؟

در این مطلب قصد داریم به پرسش بسیار مهم اپلیکیشن غیرمتمرکز چیست؟ پاسخ داده و سپس کاربردهای DApp بپردازیم. همچنین در ادامه به مزایا، معایب و انواع آن بپردازیم.

همانطور که می‌دانید فناوری بلاکچین در بستر اینترنت توانسته مفاهیم جدیدی را صنایع مختلف پدید آورد که از جمله‌ی آن‌ها می‌توان به متاورس (Metaverse)، امور مالی غیرمتمرکز (DeFi)، توکن غیرقابل تویض (NFT)، قراردادهای هوشمند (Smart Contract) و… اشاره کرد.

انواع برنامه های غیرمتمرکز از دیگر تحولات بسیار مهم هستند که فناوری بلاکچین در صنعت نرم‌افزار به وجود آورده و ما قصد داریم در این مطلب با تمام جزئیات به زبان ساده به آن‌ها بپردازیم. ( اگر مقالات متاورس چیست؟ ان اف تی چیست؟ و قرارداد هوشمند چیست را مطالعه نکرده اید، پیشنهاد می شود آن ها را بخوانید تا درک کاملی از این مطلب بدست آورید.)

 برنامه غیرمتمرکز چیست؟

پیش از اینکه به پرسش بسیار مهم برنامه / اپلیکیشن غیرمتمرکز چیست؟ بهتر است ابتدا توضیح مختصری در خصوص برنامه‌های متمرکز که نقطه مقابل آن‌ها هستند ارائه دهیم.

هر برنامه یا اپلیکیشنی با هدف خاصی توسط یک شخص یا یک تیم توسعه‌دهنده ساخته شده تا بتواند به یک نیاز از کاربران مشخصی پاسخ دهد. به عنوان مثال زمانی که شما از یک نرم‌افزار همچون اسنپ یا تپسی استفاده می‌کنید، در حال دریافت خدماتی هستید که توسعه‌دهنده برای شما تدارک دیده. بدین صورت از طریق این 2 نرم‌افزار می‌توانید تاکسی اینترنتی دریافت کنید و از ایستادن در خیابان و انتظار تاکسی مصون بمانید. حال این نرم‌افزارها دارای یک پایگاه داده (Date Base) بوده تا اطلاعات مسافران، راننده، سفرها و… در آن ذخیره شده و از آن بازخوانی شوند.

پیشنهاد پارسیان کریپتو: پایگاه داده چیست؟ + 5 تفاوت آن با بلاک چین

همانطور که در مقاله فوق توضیح داده‌ایم، پایگاه داده یا دیتابیس نقطه مقابل بلاک چین است. مهمترین تفاوت آن‌ها در نحوه مدیریت اطلاعات است. با توجه به این که پایگاه داده در یک سرور متمرکز و مستقر در محل شرکت قرار دارد، همه چیز تحت کنترل تیم بنیان‌گذار (Founder) قرار دارد؛ به همین دلیل هم امکان تغییر و دستکاری تمامی اطلاعات توسط تیم فاندر وجود خواهد داشت.

حال که با مفهوم اپلیکیشن و نحوه عملکرد برنامه‌های متمرکز آشنا شدید، وقت آن رسیده که به پرسش اپلیکیشن غیرمتمرکز چیست پاسخ بدهیم.

اپلیکیشن غیرمتمرکز همانطور که از نامش پیداست، نقطه مقابل برنامه غیرمتمرکز است؛ یعنی اطلاعات به جای اینکه در یک سرور متمرکز و مستقر در محل شرکت ذخیره و مدیریت شود، به تکه‌های کوچکی به نام بلوک تبدیل شده و به صورت زنجیره‌ای از بلوک‌های متحرک در شبکه در حال رد و بدل شدن می‌باشد. مفهوم بلاکچین یا زنجیره بلوکی نیز دقیقا به همین معناست.

زمانی که یک برنامه غیرمتمرکز توسط یک تیم بنیان‌گذار ساخته و توسعه داده می‌شود، کاربران مالک حقیقی آن هستند. همین موضوع باعث می‌شود تا تمامی تغییرات، تصمیمات و مسائل مهم توسط کاربران یک DApp (اپ غیرمتمرکز) انجام شود.

در چنین شرایطی و با توجه به اینکه هر DApp دارای یک توکن اختصاصی نیز می‌باشد، کاربران در عمل در سود و زیان آن برنامه شریک خواهند بود. یعنی اگر یک برنامه غیرمتمرکز، با اتخاذ تصمیمات غلط، محبوبیت و تعداد کاربران خود را از دست بدهد، ارزش توکن آن افت پیدا کرده و همه در این زیان شریک خواهند شد.

برعکس این اتفاق نیز دور از ذهن نیست؛ یعنی اگر با تصمیم‌گیری‌ها درست، یک DApp، محبوبیت و تعداد کاربرانش افزایش پیدا کند، مسلم است که میزان تقاضای توکن آن نیز افزایش یافته و ارزش آن رشد خواهد کرد. در این صورت تمامی دارندگان آن توکن سود قابل توجهی را کسب خواهند کرد.

کاربردهای DApp

DApp که مخفف عبارت Decentralized Application بوده به مفهوم برنامه غیرمتمرکز می‌باشد. در ادامه قصد داریم برخی از کاربردهای DApp را در صنایع مختلف بیان کنیم.

صنعت بازی یا گیمینگ (Gaming)

با توجه به اینکه امروزه صنعت بازی یا گیمینگ طرفداران بیشماری از نسل Z (نوجوانان) دارد و مفهوم برنامه غیرمتمرکز یک مفهوم انقلابیست، توسعه‌دهندگان اکثرا به فکر ساخت برنامه‌هایی از جنس بازی هستند تا نوجوانان و جوانان را به این حوزه وارد کنند. لذا می‌توان یکی از مهمترین کاربردهای DApp را در صنعت بازی معرفی کرد.

افراد علاقه‌مند به این حوزه می‌توانند با نصب نرم‌افزارهایی همچون دیسنترالند (Decentraland)، سندباکس (Sandbox)، اکسی اینفینیتی (Axie infinity) و صدها بازی دیگر به کسب درآمد و سود همیشگی با خرید بهترین ارزهای دیجیتال برای سرمایه گذاری بپردازند.

KMPlayer: پرداخت در ازای بازدید ویدیو

یکی از کاربردهای DApp که نرم‌افزار مشهور و قدیمی KMPlayer از آن استفاده کرده، شریک نمودن کاربران در بازدید از ویدیو می‌باشد. زمانی که این نرم‌افزار را بر روی گوشی موبایل خود نصب می‌کنید بخشی به نام KMPlex را را در منوی این برنامه مشاهده خواهید کرد. KMPlex امکان شروع درآمدزایی از این برنامه مشهور را به شما خواهد داد.

البته KMPlayer یک برنامه غیرمتمرکز نیست چرا که سرورهای آن به صورت متمرکز اداره می‌شوند. اما می‌توان چنین گفت که این نرم‌افزار محبوب پخش ویدیو قصد دارد با این اقدام به مرور زمان به یک اپلیکیشن غیرمتمرکز تبدیل شود.

STEPN؛ از انواع برنامه های غیرمتمرکز

یکی دیگر از کاربردهای DApp، حوزه ورزش بوده که در این حوزه STEPN به طور جدی وارد عمل شده. STEPN که از انواع برنامه های غیرمتمرکز است، به این صورت عمل می‌کند که با خرید یک کفش کتانی مجازی می‌توانید شروع به کسب درآمد کنید. عملکرد این برنامه به این صورت است که با روشن کردن GPS موبایل خود و همزمان اتصال به اینترنت در حین راه رفتن و دویدن توکنی به همین نام دریافت می‌کنید.

کیش مگ؛ برنامه غیرمتمرکز درج آگهی

حتما شما هم با برنامه‌هایی همچون دیوار، شیپور و… آشنا هستید. در چنین برنامه‌هایی، کاربران اقدام به درج آگهی نموده و گاهی بابت این اقدام هزینه‌ای را نیز پرداخت می‌کنند. با کمی جستجو در سطح وب فارسی با یک برنامه غیرمتمرکز (DApp) بومی آشنا شدیم که ساختاری شبیه به بسترهای درج آگهی داشته اما تفاوت آن در این است که افراد با ثبت‌نام، درج و مشاهده آگهی، ثبت نظر و… پاداشی به نام کیش کوین دریافت می‌کنند.

تنها گزینه‌ی موجود در لیست انواع برنامه های غیرمتمرکز یعنی پلتفرم کیش مگ، در حال حاضر فقط در جزیره کیش فعالیت نموده و توسعه‌دهندگان آن امیدوار هستند که در صورت استقبال عمومی، این پلتفرم را در کل کشور ایران توسعه خواهند داد.

مزایا و معایب اپلیکیشن غیرمتمرکز چیست؟

حال که به مفهوم، انواع و کاربردهای DApp آشنا شدید، بهتر است پیش از شروع استفاده، کمی هم در مورد مزایا و معایب اپلیکیشن غیرمتمرکز نسبت به اپ‌های متمرکز اطلاعات به دست آورید. به همین منظور این بخش از مقاله را مطالعه نمایید.

مزایا برنامه غیرمتمرکز

• امکان کسب درآمد
• شرکت در نظرسنجی تصمیمات
• عدم سانسورپذیری اطلاعات
• عدم نیاز به یک سازمان متمرکز

معایب برنامه غیرمتمرکز

• رابط کاربری نامناسب (البته این مورد موقتی بوده و در آینده قطعا با ورود برندهای مطرح رابط کاربری آن‌ها نیز بهبود داده خواهد شد.)
• مقیاس‌پذیری پایین
• مدیریت سخت و پیچیده بروزرسانی‌های برنامه

البته در صورتی که این برنامه‌ها مورد استقبال عمومی قرار بگیرند و در پی آن شرکت‌ها و برندهای بزرگی همچون گوگل، مایکروسافت، اپل، آمازون، متا و… در این مسیر قدم بردارند قطعا چالش‌ها و معایب فوق به مرور برطرف شده و شاهد تحولی چشمگیر در صنعت نرم‌افزار خواهیم بود.

جمع‌بندی و سخن پایانی

در این مقاله قصد داشتیم تا اطلاعات بسیار مهمی را در خصوص DApp یا همان اپلیکیشن غیرمترمرکز در اختیار مخاطبان عزیز پارسیان کریپتو قرار دهیم. امیدواریم با مطالعه این مطلب شروع به استفاده از این نرم‌افزارها نموده و یا در زمینه‌ی فعالیت تخصصی خود یکی از آن‌ها را خلق کنید. با توجه به اینکه در لیست انواع برنامه های غیرمتمرکز، فقط یک مورد بومی (کیش مگ) وجود داشت امید داریم برندها و شرکت‌های ایرانی نیز به این حوزه ورود کرده و مالکیت همه یا بخش از برنامه‌های خود را به کاربرانشان بسپارند.

سوالات متداول

اپلیکیشن غیرمتمرکز چیست؟

اپلیکیشن غیرمتمرکز به اپلیکیش‌هایی گفته می‌شود که داده‌ها و اطلاعات آن به جای پایگاه‌های داده، به شکل زنجیره‌ای از بلوک‌ها در شبکه ذخیره و رد و بدل می‌شوند.

تفاوت اصلی برنامه متمرکز و برنامه غیرمتمرکز چیست؟

تفاوت در نوع ذخیره‌سازی و مدیریت داده‌هاست. در برنامه های متمرکز، اطلاعات در یک پایگاه داده متمرکز ذخیره شده و مدیریت آن به عهده یک نهاد ثابت است در صورتی که در یک اپلیکیشن غیرمتمرکز، اطلاعات به صورت زنجیره‌ای از بلوک‌ها در شبکه قرار گرفته و همه‌ی کاربران در مدیریت آن سهیم هستند.