دائو چیست؟ نحوه کار سازمان خودگردان غیرمتمرکز یا DAO

DAO یا دائو را گاها شرکت مستقل غیرمتمرکز (Decentralized Autonomous Corporation) نیز می‌خوانند. این چهارچوب نوپا، بر اساس مجموعه‌ای از قواعد کدشده در قالب یک برنامه‌ کامپیوتری ساختار می‌یابد و بر روی یک بلاک‌چین منبع باز پیاده‌سازی می‌شود. تفاوت اصلی این سازمان‌ها با انواع معمول، شیوه کنترل در آنهاست. در دائو، کنترل سازمان را اعضای آن به عهده دارند، در حالی که در سازمان‌های معمولی یک گروه، شخص، یا نهادی کانونی عملکرد کلیت سازمان را مدیریت می‌کند. وقتی ساختار پیاده‌سازی شد، DAO دیگر در دست اعضای خود خواهد بود و مشوق آن‌ها برای فعالیت در سازمان، توکن‌هایی است که در روز اول خلق آن طراحی شده‌ بود. این توکن‌ها همراه با قواعد خاصی عرضه و نگهداری می‌شوند؛ قواعدی که توسعه سازمان، تجاری‌سازی خدمات آن، رأی‌گیری و تصمیم‌گیری درباره گسترش آن را ممکن می‌سازند. در این مقاله به توضیح کامل اینکه دائو چیست می‌پردازیم.

دائو چیست؟

DAO یک چهارچوب نوظهور در تعریف Organization یا Company است که در پس آن دولت، نهادی کانونی یا شخصی به عنوان مالک وجود ندارد. برای تشکیل دائو یک هدف مشخص نیاز است که اعضاء را برای تحقق اهداف سازمان دور هم جمع کند. اگرچه شخص یا گروه خاصی سکان رهبری را به دست ندارد، اما همچنان نیاز به یک سیستم قانون‌گذاری است که به ماهیت سازمان تداوم ببخشد. این سیستم قانون‌گذاری را سازندگان بلاکچین اختصاصی DAO و مبتنی بر هدف طراحی دائو، تعریف می‌کنند. شاید از خود بپرسید چرا باید دیگران به این قوانین و شبکه ایجاد شده اعتماد کنند؟ شفاف‌سازی فوق‌العاده جواب این سوال است. در بلاک‌چین منبع باز، همه اعضا به هرآنچه بر شبکه می‌گذرد آگاه‌اند و تغییر تنها مبتنی بر موافقت اکثریت، آگاهی همه اعضاء و بر مبنای قواعد از پیش تعیین‌شده است و قرار نیست به نفع کسی تغییر کنند.

نقش بلاکچین در تعریف مفهوم سازمان غیرمتمرکز

سازمان‌ها، مدیریت و کنترل آن‌ها را تنها یک چیز ممکن می‌سازد و آن سطح دسترسی به اطلاعات است. برای لحظه‌ای به یک سازمان خصوصی دقت کنید که سطح و نوع دسترسی به انواع داده‌ها، سطح مدیریتی و درجه کارکنان در سازمان را مشخص می‌کند. کسی که به تمام اطلاعات سازمان دسترسی دارد و می‌تواند درباره شیوه تغییر و استفاده همه آن‌ها تصمیم‌گیری کند، رهبر سازمان خواهد بود. در ادامه، واحدهای مالی، اجرایی، روابط عمومی و …، بر اساس شیوه و نوع دسترسی‌ آن‌ها به اطلاعات سازمان، تعریف می‌شوند. در بلاک‌چین، چنین ساختاری وجود ندارد و هر آنچه که هست را همه به آن‌ دسترسی دارند. وقتی پایگاه‌ داده در دسترس همه باشد و شیوه تغییر در آن تعریف مشخص و یکسانی داشته باشد، تمرکز از بین می‌رود و نیاز به کنترل مرکزی نیز حذف می‌شود.

مثالی از دائو

PleasrDAO مثال خوبی برای حرکت‌های از جنس غیرمتمرکز و با الهام از یک منفعت مشترک است. این سازمان غیرمتمرکز در واقع، گروهی از هنرمندان دنیای کریپتو، کارآفرینان و سرمایه‌گذاران بودند که با هدف سرمایه‌گذاری و خرید آثار دیجیتال هنرمندان شاخص گرد هم آمدند. در جریان تشکیل سازمان خود، این گروه 5.4 میلیون دلار برای خرید یک NFT مربوط به فعال اجتماعی ادوارد اسنودن هزینه کردند؛ همچنین، آلبوم Once Upon a Time in Shaolin از وو تانگ را به قیمت 4 میلیون دلار خریداری کردند تا حول این دو، سازمان خود را تعریف کنند. بعد از خرید این دو، آثار به دارایی‌های اعضاء  PleasrDAO تبدیل شدند و آن‌ها حال می‌توانستند دارایی‌های منحصربه‌فرد خود را به هزاران NFT تبدیل و با فروش NFTها به عموم، برای خود درآمدزایی کنند.

چگونگی عملکرد یک سازمان غیرمتمرکز خودگردان

همچنان که فعالیت‌های یک سازمان معمولی را قراردادهای تجاری، نیروی انسانی و سرمایه‌گذاری تعریف می‌کنند، ماهیت سازمان‌های غیرمتمرکز نیز به قراردادهای هوشمند بستگی دارد. به‌ویژه، تصمیمات اعضاء بر روی قراردادهای هوشمند (کدهای برنامه‌نویسی) تعریف و بر بلاک‌چین اعمال می‌شوند.

برای مثال، ممکن است یک رأی‌گیری در سازمان انجام شود و متناظر با آن، کدهای جدیدی اضافه و اجرا شوند، برخی از ذخایر توزیع‌نشده توکن سوزانده شوند (برای افزایش یکتایی شبکه) یا اینکه جوایز خاصی به دارندگان توکن‌های بلاک‌چین عرضه شود.اما با وجود غیرمتمرکز بودن آن، همچنان اعضایی که دسترسی بیشتری به توکن‌ها دارند (خالقان بلاک‌چین یا بزرگترین سرمایه‌گذاران آن) در رأی‌گیری‌ها قدرت بیشتری بر تصمیم‌گیری سازمان دارند. با این حال، اگر شما 50 درصد از یک بلاک‌چین را در اختیار داشته باشید و بخواهید بر آن اعمال کنترل کنید، در واقع سرمایه‌ خود را سوزانده‌اید، زیرا سرمایه‌گذاری و ماهیت محصولات سازمان غیرمتمرکز خود گردان (DAO) بر اساس عدم کنترل مرکزی در آن است. به محض احساس امکان کنترل، توکن‌ها دیگر بی ارزش می‌شوند. بنابراین، در اینجا، کنترل قدرت نیست، چراکه ارزش سازمان به استقلال آن است.

بهترین پروژه های DAO

بسته به ماهیت و هدف این سازمان‌های غیرمتمرکز و فناوری مورد استفاده در استقرار آن‌ها، انواع مختلف سازمان های غیرمتمرکز خودگردان شامل موارد زیر هستند:

Protocol DAO

این نوع از سازمان‌های غیرمتمرکز بستر مورد نیاز برای صرافی غیرمتمرکز ارز دیجیتال هستند. برای مثال، AMMها یا بازارسازهای خودکاری وجود دارند که از طریق قراردادهای هوشمند، انواع محصولات و خدمات DeFi مانند وام، قرض گرفتن و سواپ توکن‌ها را ارائه دهند. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره DeFi می‌توانید مقاله دیفای چیست را مطالعه کنید. در این نوع از سازمان‌های غیرمتمرکز، توکن‌هایی تحت عنوان Governance Token تعریف می‌شوند که امکان اعمال رأی و تصمیم‌گیری در سازمان را ممکن می‌‎سازند. مثال‌های زیر نمونه‌هایی از از این گروه‌اند:

بهترین ارزهای دیجیتال دائو

در ادامه به بررسی بهترین ارزهای دیجیتال دائو که هر کدام کاربردهای مختص به خود را دارند می‌پردازیم.

• Uniswap: این سازمان، نمونه شاخصی از پیشگامان عرصه مالی غیرمتمرکز است که از توکن حاکمیت UNI استفاده می‌کند. با استفاده از قدرت خود، اعضاء سازمان می‌توانند در مورد تصمیم‌گیری معمول پلتفرم یا حتی تغییر شیوه حاکمیت آن رأی‌گیری کنند.
• MakerDAO: این پلتفرم مستقر بر بلاک‌چین اتریوم یکی از اولین سازمان‌های غیرمتمرکز است که از قراردادهای هوشمند برای تصمیم‌گیری‌های خود بهره می‌گیرد. در این پلتفرم، کاربران امکان وثیقه‌گذاری و دریافت وام یا قرض‌های کریپتو را دارند. توکن مورد استفاده آن نیز MKR نام دارد.
• Yearn Finance: این نوع از دائو بیشتر شبیه صندوق‌های سرمایه‌گذاری با سود ثابت است. شما می‌توانید کریپتوهای خود را در این سازمان سرمایه‌گذاری کنید و از آن سود بگیرید. توکن مورد استفاده این پلتفرم نیز YFI نام دارد.

Collector DAO یا NFT DAO

چنانکه از نام آن پیداست، این نوع از سازمان‌های غیرمتمرکز برای جمع‌آوری سرمایه و خرید کلکسیون‌های منحصربه‌فرد هنری، NFTها و انواع دیگر طراحی شده است. با محبوبیت بیشتر NFTها، NFT DAOها نیز سرمایه‌های قابل‌توجهی را به سمت خود جلب کرده‌اند و کم کم به سازمان‌های شاخص در عالم دیفای بدل شده‌اند. اگر علاقه مند به کسب اطلاعات راجع به توکن های غیرمثلی یا همان NFT هستید، مطالعه مقاله NFT چیست را به شما پیشنهاد می کنیم.

یکی از مهم‌ترین شاخصه‌های این دائوها، قدرتی است که به کاربران خود برای سرمایه‌گذاری بر روی بهترین و آینده‌دارترین NFTها می‌دهند. تجسم کنید که شما عضو گروهی از خبرگان دنیای کریپتو هستید که دانش خود را برای سرمایه‌گذاری در NFT به اشتراک گذاشته‌اند، آنگاه می‌توان به هر هنر دیجیتال و NFT شاخصی دست یافت.

ازجمله معروف‌ترین‌ها از این نوع، Flamingo DAO است که کاربران آن با عضویت در پلتفرم، بخشی از مالکیت آثار هنرمندانی چون XCopy، Pak و Hackatao را به خود اختصاص می‌دهند.

ارز اوپن دائو

ارز اوپن دائو هدیه‌ای است که به کاربران پتلفرم اوپن سی (Open Sea) تعلق می‌گیرد. ارز اوپن دائو با نماد SOS که به معنی کمک می‌باشد، برای افرادی در نظر گرفته شده که دارایی NFT خود را در وقایعی همچون کلاهبرداری از دست می‌دهند. اوپن دائو به عنوان یک تسکین درد برای این افراد عمل کرده تا علاقه خود را نسبت به پلتفرم اوپن سی از دست ندهند.

ارز کرو دائو

ارز کرو دائو با نماد CRV توکن بومی صرافی کرو فایننس بوده که با هداف مختلفی درون شبکه از آن استفاده می‌شود. با توجه به این که این صرافی به صورت غیرمتمرکز اداره می‌شود، از ارز کرو دائو (CRV) به منظور تأمین نقدینگی استخرها و ارائه پاداش به تأمین‌کنندگان نقدینگی استفاده می‌شود.

Investment DAO

وقتی  ایده‌های سرمایه‌گذاری خوبی ندارید، اما دلتان پیش دنیای رمزارز و سرمایه‌گذاری در آن است، انواع دائوهای سرمایه‌گذاری گزینه مناسبی برای شما هستند. آن‌ها ETFهای دنیای ارز دیجیتال هستند که در مدل غیرمتمرکز تعریف شده‌اند. در این پلتفرم‌، کسانی که توکن بومی بلاک‌چین آن را در اختیار دارند، برای تصمیم‌گیری‌های مختلف نیز حق رأی دارند. به‌ویژه، این نوع صندوق‌ها مبدأ پروژه‌های کریپتو مختلفی هستند که برای پیاده‌سازی به سرمایه اولیه نیاز دارند.

Social DAO

در این نوع از دائو، انجمن‌های مختلف از توسعه‌دهندگان، هنرمندان دنیای دیجیتال و خالقان بلاک‌چین یا محصولات آن گرد هم جمع می‌شوند. این نوع از سازمان‌های غیرمتمرکز، بیشتر از اینکه وجهه مالی داشته باشند، محلی برای خلق و اشتراک ایده‌های دنیای کریپتو هستند. انواع دیگری از دائو‌ها وجود دارند که ساختارهایی کم‌وبیش مشابه دارند، نمونه‌های زیر ازجمله دیگر سازمان‌های غیرمتمرکز با پلتفرم‌های فعال هستند:

• Media DAO
• Grant DAO
• Service DAO
• Operating DAO

فواید دائو

دلایل زیادی وجود دارند که گروه‌های مختلف، سرمایه‌های پراکنده و شرکت‌ها را جذب سازمان‌های غیرمتمرکز می‌کنند. ازجمله فواید مطلوب آن‌ها، موارد زیر شاخص‌اند:

تمرکز زدایی

غالبا، وقتی سیاست‌های اجرایی و توسعه‌ای یک سازمان را یک گروه خاص با قدرت مالی بیشتر کنترل می‌کنند، امکان پیشرفت کمتری حاصل می‌شود و نوآوری در سازمان محبوس می‌شود. به جای وابستگی سازمان به تصمیمات یک شخص یا گروه کوچکی از افراد، دائوها از طیف وسیعی از تفکرات و قدرت استدلال آن‌ها بهره می‌گیرند.

مشارکت

اصلی‌ترین دلیل در عدم مشارکت کارکنان یک سازمان، احساس نفوذ و تأثیر کمی است که بر شرایط آن دارند. وقتی در تمام موارد و به شیوه‌ای منصفانه حق رأی داشته باشند، همه افراد تمایل به مشارکت صادقانه و همه‌جانبه‌ای دارند.

شهرت و برند شخصی

وقتی تصمیم به اشتراک گذاشته می‌شود، نتایج را همه می‌بینند و هیچ کس دلش نمی‌خواهد بخشی از یک خطای بزرگ باشد که به تمام اعضاء صدمه وارد کرده است. بنابراین، یا شما عمیقا به نظر خود می‌اندیشید یا تلاش می‌کنید قدرت تصمیم گیری را به دیگران واگذار کنید.

مفهوم جامعه

دائو نماد کامل یک مشارکت مدنی برای رسیدن به یک هدف مشترکت است. تنها با اتصال به اینترنت، دارندگان توکن می‌توانند با سایر مالکان در شبکه، از هرجای دنیا که باشند، ارتباط برقرار کنند و سهمی از یک تغییر و بهبود در جهان پیرامون را به خود اختصاص دهند.

معایب و محدودیت های دائو چیست؟

شبیه هر ابزار یا ساختار دیگر، سازمان‌های غیرمتمرکز نیز کاستی‌هایی دارند که در ادامه به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم:

کندی در تصمیم گیری

معمولا، فعالیت‌هایی چون تصمیم‌گیری درباره نحوه عملکرد یا سرمایه‌گذاری سازمان غیرمتمرکز به زمان بیشتری نیاز دارد. در سازمان‌های معمولی، یک مدیرعامل می‌تواند سرعت انجام یک معامله را بالا ببرد و بدون نیاز به وقفه‌ای طولانی، گامی بلند در پیشرفت سازمان بردارد.

ناکارآمدی

همه آن‌ها که توکن بلاک‌چین را در اختیار دارند، قادر به تصمیم‌گیری در آن نیز هستند. حال فرض کنید کسی که آموزش کافی ندیده‌ است، سرمایه‌ کلانی دارد و توکن‌های بیشتری خریده است. او می‌تواند وزنه سنگینی از ناکارآمدی برای دائو باشد و ماهیت آن را به مخاطره بیندازد.

امنیت

در واقع، تمام مفهوم DeFi حول این کلمه ساخته شده است. اگر امنیتی در کار نباشد یا اختلالی در آن به وجود آید، سرمایه‌ها سریعا می‌ترسند و سازمان غیرمتمرکز جذابیت خود را برای همیشه از دست می‌دهد. یکی از اصلی‌ترین مشکلات در دائوها، نقص‌های برنامه‌نویسی و حفره‌های بزرگ در تعریف شیوه رأی‌گیری، تصمیم‌گیری و تغییر در کدهای سازمان است. اگر توسعه‌دهندگان این پلتفرم‌ها عملکرد خوبی نداشته باشند، در واقع مسیر را برای ورود هکرها و تخریب سازمان باز گذاشته‌اند.

آینده سازمان های غیرمتمرکز

پس از همه‌گیری کرونا  و اعمال محدودیت‌ها، بسیاری از سازمان‌ها امکان فعالیت دورکاری را برای کارکنان خود فراهم کردند. آنچه در ابتدا درباره آن مقاومت می‌شد، اکنون به یک رویکرد برد برد برای کارکنان و سازمان‌ها بدل شده است. درواقع، دورکاری و فعالیت در بستر اینترنت به یک روتین جدید و محبوب برای تعریف شغل در سازمان تبدیل شده است. انتظار می‌رود در سال‌های بعد درصد بیشتری از فعالیت سازمان‌ها در قالب آنلاین و بدون حضور فیزیکی کارمند تعریف شوند.

ازطرفی، با توجه به گسترش ساختارها، ابزارها و ماهیت‌های دیجیتال مانند بلاک‌چین و دنیای مالی غیرمتمرکز، تمایل اشتغال در شرکت‌های کنونی کمتر و کمتر می‌شود؛ در مقابل، افراد جذب سازمان‌های غیرمتمرکز و دنیای نوین و جذاب آن‌ها می‌شوند. بنابراین، روشن است که شبیه جذبه‌ای که متاورس، بلاک‌چین و کریپتو در ذهن مردم ایجاد می‌کند، دائو به عنوان یک مفهوم گسترده و همه‌گیرتر، رشد بیشتری خواهد داشت. این شیوه از حکمرانی تجاری و صنعتی، نه تنها آینده دیجیتال، بلکه آینده فیزیکی جهان را نیز برای همیشه دگرگون خواهد کرد.

چگونه می‌توان یک DAO ساخت

بسته به میزان آشنایی شما با شیوه‌های برنامه‌نویسی و فعالیت در بستر بلاک‌چین‌ها، مسیرهای مختلفی برای ساخت این سازمان‌های غیرمتمرکز وجود دارد. می‌توانید خود خالق این سیستم پیچیده باشید، یا از ابزارها و محیط آماده برای ساخت دائو، تعریف توکن، شیوه تصمیم‌گیری و موارد دیگر، استفاده کنید. از جمله ابزارهایی اتریوم که‌ می‌توانید از آن‌ها برای ساخت دائو کمک بگیرید، موارد زیر قابل توجه‌اند:

• Colony
• Syndicate
• Aragon
• Daostack
• Orca Protocol

بخصوص، برای ساخت سازمان دائو، شما به هدف و شیوه درآمدزایی از این ساختار غیرمتمرکز نیاز دارید. همچنین، باید اعضاء محتمل و کاربران آتی را درباره غیرمتمرکز بودن و امنیت شبکه خود مطمئن سازید. درنهایت، هزینه فعالیت بر بلاک‌چین و ابزارهای آن، و به روز‌ شدن قیمت‌ این خدمات را باید مد نظر قرار دهید.

جمع بندی

آنچه یک شبه در دنیای اقتصاد جهان بود، اکنون به واقعیتی تحت عنوان سازمان غیرمتمرکز مستقل در حال گسترش است. مشابه با سرعت موجود در توسعه رمزارزها و مشارکت سرمایه‌گذاران در بازار آن‌ها، دائوها نیز به یک جذابیت غیرقابل انکار بدل شده‌اند که آینده اقتصادی جهان را سمت و سو می‌بخشند. دائو دیگر یک بستر مستقل دیجیتال برای سرمایه‌گذاران کریپتو نیست، بسیاری از سازمان‌ها از چهارچوب آن برای ارائه خدمات و محصولات خود استفاده می‌کنند. رویکردی که هیچ راه‌ گریزی برای آن نیست و صنایعی که از این انطباق عقب می‌مانند، سهم کمتری از چرخش اقتصادی یک دهه بعد خواهند داشت. به‌ویژه، بلاک‌چین و قراردادهای هوشمند، همچنان اصلی‌ترین ابزارهای دیجیتال برای تعریف انواع مختلف ابزارها و ساختارهای DeFi هستند. سازمان‌های غیرمتمرکز یک قدم بلاک‌چین را به تبدیل شدن به استانداردترین محیط فعالیت اقتصادی و آینده دیجیتال دنیا نزدیک می‌کنند.

سوالات متداول

دائو یا سازمان مستقل غیرمتمرکز چیست؟

سازمانی است که در پس آن دولت، نهادی کانونی یا شخصی به عنوان مالک وجود ندارد.

معایب و محدودیت های دائو چیست؟

کندی در تصمیم گیری، ناکارآمدی و امنیت از محدودیت های دائو به شمار می‌روند.