تفاوت بیت کوین و بلاکچین؛ فرق میان Bitcoin و Blockchain چیست؟

تفاوت بیت کوین و بلاکچین و سوء تفاهم‌های پیرامون این دو اصطلاح زمانی شروع شد که مردم از یکی به جای دیگری استفاده کردند. بخصوص، به این دلیل که معرفی بیت کوین و مفهوم بلاکچین هم‌زمان بود، هنوز هم بسیاری از مردم تفاوتی بین این دو قائل نمی‌شوند.

جالب اینکه برای سال‌ها ما فقط بیت کوین را مدنظر قرار می‌دادیم و خبری از چیزی به نام بلاکچین نبود. واقعیت این است که بیت کوین فقط یک محصول از میلیون‌ها محصول ممکن از کارخانه بلاکچین است. درواقع، بلاکچین شبیه یک زمین کشاورزی است که همه چیز می‌توان در آن کاشت و بیت کوین فقط یکی از این محصولات، اما سرشناس‌ترین و البته اولین آن‌ها، است.

اما اگر واقعا بخواهیم تفاوت‌ بیت کوین و بلاکچین را بدانیم و عمقی به موضوع بنگریم، به اطلاعات بیشتری نیاز داریم؛ باید مشخص کنیم منظور از بلاکچین چیست؟ رمزارزها چه هستند و بیت کوین کجای ماجرای دنیای پول دیجیتال و رمزنگاری شده ایستاده است.

این مقاله نه فقط برای تازه‌کارها، بلکه برای آن‌هایی که دوست دارند عمقی‌تر به تفاوت بیت کوین و بلاکچین، و البته ارزهای دیجیتال، بنگرند نیز مفید است.

مقایسه بیت کوین و بلاکچین

وقتی می‌خواهیم تفاوت بیت کوین و بلاکچین را به بحث بگذاریم، نه از تفاوت‌های آن‌ها بلکه از ریشه‌های مشترک و ارتباطشان باید حرف بزنیم. بخصوص، تفاوت بیت کوین و بلاکچین را نمی‌توان در قالب چند بند و کلاس‌بندی توضیح داد، بلکه باید هر کدام را با جزئیات بررسی کرد تا مخاطب بداند هر کدام چه نقشی در اقتصاد دیجیتال و دارایی‌های مرتبط با آن دارد.

داستان ارز دیجیتال از کجا شروع شد!

یک قدم به عقب بر می‌گردیم، زمانی که هنوز خبری از بیت کوین، بلاکچین، اتریوم و امثال آن‌ها نبود، جایی که بانک‌ها بودند و پول فیات، پلتفرم‌های بانکی بودند و کارت‌های اعتباری؛ در آن زمان تمام معاملات و هر آنچه نقل و انتقال مالی بود از مسیر یک بانک یا نهاد مالی متمرکز عبور می‌کرد. بنابراین، ارتباط مستقیم بین دو طرف از یک تراکنش ممکن نبود.

کم کم ایده حذف این نهادهای واسطه و مرکزیت آن‌ها شکل گرفت و مردم به خودکارسازی عملیات انتقال دارایی بدون نیاز به یک نهاد میانجی فکر کردند (دلیل هم روشن بود، مردم می‌خواستند هزینه دلالی پرداخت نکنند و از تسلط سازمان‌های واسطه‌ای مثل بانک‌ها بکاهند). همین حذف نهاد واسطه آغاز انقلابی در امور مالی و اقتصاد بود. اما حذف این نهاد مرکزی ساختار جدیدی در فرایند نقل و انتقال دارایی را می‌طلبید.

ساختاری که بدون نیاز به یک واسطه در جلب اعتماد دو طرف، تراکنش‌ها، و البته معاملات، را ممکن سازد. پایه‌های این ساختار تقریبا 40 سال قبل تعریف شده‌ بودند. جایی که هنوز خبری از تفاوت بیت کوین و بلاکچین نبود. رمزنگاری تراکنش‌ها همان فرایند و ابزار لازم برای خلق یک شبکه نقل و انتقال مستقل بود. در رمزنگاری از الگوریتم‌های مبتنی بر قضایای ریاضی استفاده می‌شود تا اطلاعات حساس را به صورتی منتقل کرد که در میانه راه اگر کسی به آن‌ها دسترسی پیدا کرد نتواند از آن‌ها سوء استفاده کنند (یعنی مفهوم موجود در اطلاعات انتقالی را تشخیص ندهد).

بلاکچین چیست؟

بلاکچین یک دفتر یا پایگاه داده توزیع شده است که از آن برای ثبت تراکنش‌ها استفاده می‌شود. این پایگاه را شبکه‌ای از کامپیوترهای مستقل از هم، گره‌های شبکه، مدیریت می‌کنند. اما این مدیریت را می‌توان به گونه‌ای تعریف کرد که هیچ کدام از گره‌ها امکان تصمیم‌گیری یکطرفه و حکمرانی بر شبکه را نداشته باشد.

رمزنگاری استخوان‌بندی تکنولوژی بلاکچین را تشکیل می‌دهد. به ویژه رمزنگاری امنیت، اطمینان و تمرکززدایی را به شبکه بلاکچین هدیه می‌دهد.

به زبانی ساده‌تر، بلاکچین یک نسخه دیجیتال از دفتر حساب و کتاب یا صورت وضعیت مالی است. هر صفحه از آن بلوک نامیده می‌شود و چون این بلوک‌ها توسط زنجیره‌هایی دیجیتال به هم وصل می‌شوند، شبکه نهایی را بلاکچین یا زنجیره‌ای از بلوک‌ها می‌خوانند.

تا کنون چیزی از تفاوت بیت کوین و بلاکچین نگفته‌ایم، چون هنوز موجودی به نام بیت کوین خلق نشده است. نکته مهم این است که بیت کوین یا سایر ارزهای دیجیتال “تنها” محصول و کاربرد بلاکچین نیستند، بلکه عملیات دیگری که به تراکنش مالی نیز مرتبط نمی‌شوند را می‌توان بر بستر بلاکچین‌ها به انجام رساند. به ویژه، ما انواع مختلف بلاکچین را می‌توانیم برای کاربردهای مالی و غیرمالی تعریف کنیم، بدون اینکه حرفی از بیت کوین یا هر ارز دیجیتال دیگر به میان آید.

بیشتر بخوانید: بلاکچین چیست

انواع مختلف بلاکچین و کاربردهای آن‌ها

برای درک بهتر تفاوت بیت کوین و بلاکچین به این نکته توجه کنید که انواع مختلف بلاکچین را می‌توان برای کاربردهای مختلف تعریف کرد، بدون اینکه هیچ خبری از چیزی به نام بیت کوین در آن‌ها باشد. مثلا یک بانک خاص می‌تواند بلاکچینی برای خود داشته باشد، یک فروشگاه آنلاین مانند آمازون می‌تواند بلاکچین اختصاصی به وجود آورد، یا می‌توان بلاکچینی برای تعریف بازی‌های آنلاین و گیمینگ دسته‌جمعی تعریف کرد.

بلاکچین‌ها چیزی به نام مکانیسم اجماع یا الگوریتم اجماع نیز دارند که از آن برای تعریف نوع حکمرانی جمعی بر پلتفرم، شیوه رأی دادن و تصمیم‌گیری، استفاده می‌کنند. بسته به اینکه بلاکچین خصوصی یا عمومی باشد، برای چه کاری استفاده شود، از چه قانونی برای حکمرانی استفاده می‌کند، بلوک‌هایش چگونه خلق می‌شوند، و مواردی مشابه با این‌ها انواع بلاکچین تعریف می‌شوند.

برخلاف پلتفرم‌هایی مثل سایت‌های بانکی یا اپلیکیشن‌های آن‌ها، هیچ نسخه واحدی از دفتر کل وجود ندارد. به بیانی ساده‌تر هر کاربری که به شبکه می‌پیوندد یک کپی الکترونیکی از داده‌های بلاکچین را پیش خودش نگه می‌دارد. این نسخه به طور مکرر به‌روز رسانی می‌شود و همه به تمام اطلاعات در آنِ واحد دسترسی دارند. به همین دلیل، هیچ کدام نمی‌توانند به نفع خود تغییری در آن ایجاد کنند، چراکه دیگران سریع متوجه و اختلاف را برطرف می‌کنند (البته همه این موارد به صورت خودکار و خیلی سریع انجام می‌شوند).

درنهایت، بلاکچین یک پلتفرم از جامعه برای جامعه است. منظور از جامعه همان گره‌هایی است که شبکه را نگهداری می‌کنند به اضافه جامعه کاربرانی که از دسترسی‌های بلاکچین بهره می‌برند. این نگهداری شامل اضافه کردن بلوک جدید، قراردادن تراکنش‌های جدید در بلوک‌ها، تأیید تراکنش‌ها، ایجاد استخرهای نقدینگی و هزاران کاربرد دیگر است. نکته مهم اما، این است که برای همراهی با شبکه و کمک به حفظ آن، کاربران نیاز به مشوقی دارند، این مشوق در قالب همان توکن یا ارز دیجیتال اختصاصی بلاکچین تعریف می‌شود و نقطه آغاز تفاوت بیت کوین و بلاکچین نیز هست.

بیت کوین چیست؟

بیت کوین یک ارز دیجیتال است که به عنوان جایگزینی برای پول فیات (همان پول کاغذی یا سکه) معرفی شده است. بیت کوین ابزاری برای تعریف ارزش و دارایی، و انتقال آن بین افراد یا سازمان‌هاست. در واقع تفاوت بیت کوین و بلاکچین در همین مفهوم “ابزار” نهفته است.

هم بلاکچین و هم بیت کوین دو ابزار مالی هستند، اولی بسیار گسترده و با انواع مختلف کاربردهاست، دومی فقط یک ارز دیجیتال از یک بلاکچین خاص است. به عبارتی، بیت کوین شبیه دلار در سیستم مالی آمریکا، یا یورو در سیستم مالی اروپاست. سیستم اصلی بلاکچین است و بیت کوین برای انتقال ارزش مالی بین اشخاص حقیقی و حقوقی استفاده می‌شود.

بیت کوین در سال 2009 و توسط شخصی به نام ساتوشی ناکاموتو به دنیا معرفی شد. ساتوشی برای همیشه یک افسانه مانده و کسی نمی‌داند او، یا آن‌ها، کیست. شاید همین گمنامی خالق آن باشد که باعث محبوبیتش شده است. اما نکته مهم برای تشخیص بیت کوین و بلاکچین این است که ساتوشی ابتدا یک بلاکچین خلق کرده و سپس ارزی به نام بیت کوین در آن تعریف کرده است. بنابراین، بیت کوین یک محصول از ابزاری بسیار بزرگتر و پرکاربردتر است.

بیشتر بخوانید: بیت کوین چیست

تفاوت‌های بیت کوین و بلاکچین

• هدف از ایجاد: بیت کوین یک ارز دیجیتال برای انجام تراکنش‌های همتا به همتاست. بلاکچین یک تکنولوژی گسترده برای ذخیره و ایمنی‌سازی داده، ایجاد شبکه‌های مالی و غیرمالی از کاربران و انواع اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز است.
• تمرکزگرایی: دیگر تفاوت بیت کوین و بلاکچین در مفهوم تمرکزگرایی نهفته است. بیت کوین ارزی است که توسط هیچ سازمان مرکزی مدیریت نمی‌شود، اما بلاکچین می‌تواند هم متمرکز باشد هم غیرمتمرکز و محدود به ارزهای دیجیتال نیست.
• کاربرد: بیت کوین در تراکنش‌های مالی استفاده می‌شود و عملکردی شبیه به دلار در اقتصاد جهانی دارد. بلاکچین در تمام صنایع استفاده می‌شود، یک بستر برای بارگذاری اپلیکیشن‌ها و پلتفرم‌هاست و توکن و ارزهایی چون بیت کوین بخش کوچکی از ماهیت و موجودیت آن را تشکیل می‌دهند. در واقع نوع و گستردگی کاربرد اصلی‌ترین تفاوت بیت کوین و بلاکچین است.
• مکانیسم اجماع: بیت کوین بر روی بلاکچینی تعریف شده که مکانیسم اجماع آن از نوع اثبات کار است، اما این تنها مکانیسم موجود برای بلاکچین‌ها نیست و انواع دیگری مانند اثبات سهام و اثبات اعتبار نیز قابل اعمالند.
• قراردادهای هوشمند: یک تفاوت بیت کوین و بلاکچین در مفهوم قراردادهای هوشمند نهفته است. بیت کوین یک پول دیجیتال است که در یک بلاکچین خلق شده، اما قراردادهای هوشمند ابزارهایی هستند که امکان تعریف انواع محصولات در بلاکچین را به وجود می‌آورند و می‌توانند فراتر از یک ارز دیجیتال، تراکنش مالی و انجام امورات اقتصادی حرکت کنند.
• توسعه: بیت‌ کوین یکبار برای همیشه تعریف و ایستا است. بلاکچین را می‌توان توسعه داد، انواع دیگری از آن ساخت، ارزهای دیگر در آن تعریف کرد و …

تفاوت بلاکچین و ارز دیجیتال

هم‌زمان با تفاوت بیت کوین و بلاکچین، سوء تفاهم‌های بیشتری در مورد دو اصطلاح بلاکچین و ارز دیجیتال وجود دارد. باید توجه داشت که بلاکچین یک تکنولوژی ذخیره داده بر روی شبکه‌ای توزیع شده و غیرمتمرکز است. ارز دیجیتال یک محصول از بلاکچین است که بیشتر برای ایجاد مشوق‌های مالی در حفظ بلاکچین و تعریف جریان‌های نقل و انتقال دارایی در دنیای دیجیتال به وجود می‌آید.

کاربرد بلاکچین فراتر از خلق ارز دیجیتال است، از آن می‌توان در سیستم بانکی، سیستم‌های سلامت، زنجیره تأمین یا به عنوان یک پلتفرم خرده فروشی آنلاین استفاده کرد. ارز دیجیتال یا کریپتو یک واحد پولی است که در فرایندهای موجود در بلاکچین نقل و انتقال ارزش و دارایی را ممکن می‌سازند.

تفاوت بین ارزهای دیجیتال و بیت کوین چیست؟

عبارت ارزهای دیجیتال یک اصطلاح بسیار کلی است، اصطلاحی که بیت کوین را به عنوان زیرمجموعه‌ای از خود دربرمی‌گیرد. به زبانی دیگر، ارزهای دیجیتال خانواده‌ای از دارایی‌های دیجیتال و مرتبط با بلاکچین‌ها هستند که بیت کوین عضوی از آن‌ است.

شبیه تفاوت بیت کوین و بلاکچین، ارزهای دیجیتال و بیت کوین نیز دو مفهوم کلی و محدود را با خود یدک می‌کشند. اولی مرز و محدودیتی ندارد و همچنان در حال عضو گیری است، دیگری یک ارز دیجیتال است که یکبار تعریف شده و روزی هم تولید آن برای همیشه به پایان می‌یابد.

ارزهای دیجیتالی مانند اتر وجود دارند که بر بستری متفاوت از بلاکچین بیت کوین تعریف شده‌اند. در واقع اتر بود که تلنگری در اندیشه عمومی درباره تفاوت بیت کوین و بلاکچین و تفاوت بیت کوین و ارزهای دیجیتال دیگر به وجود آورد. و هرگز دور از انتظار نیست که روزی ارزهای دیجیتال قدرتمندتری جایگاه اتر و بیت کوین را از آن‌ها بگیرند و به افسانه‌های کریپتو بدل شوند.

انواع ارزهای دیجیتال ممکن است با اهداف مختلفی خلق و به کار گرفته شوند. با این حال، چیزی که بین ارزهای دیجیتال مشترک است، استفاده از رمزنگاری در آن‌ها و مشارکت جمعی برای حفظ شبکه‌های متناظرشان است. تفاوت بیت کوین و بلاکچین به زبان ارزهای دیجیتال این است که بیت کوین از خانواده ارزهای دیجیتال است که محصول انواع بلاکچین‌ها هستند.

جمع‌بندی

تفاوت بیت کوین و بلاکچین در ارتباط آن‌ها نهفته است. بیت کوین یک ارز دیجیتال و محصول یک بلاکچین خاص است که برای اولین بار در 2009 معرفی شد. بخصوص، بلاکچین مفهومی بسیار کلی‌تر است که محدود به ارزهای دیجیتال و هر اصطلاح مالی دیگر نیست. برای نمونه، بلاکچین می‌تواند بستری برای خلق پلتفرم‌هایی مثل یوتیوب باشد و از یک ارز دیجیتال برای تشویق کاربران به بارگذاری ویدیو یا فروش تبلیغات استفاده کند.

سوالات متداول

آیا بلاکچین می‌تواند بودن کریپتو نیز وجود داشته باشد؟

بله، بلاکچین می‌تواند فارغ از تعریف هر ارز دیجیتالی همچنان موجود باشد. در حالی که ارزهای دیجیتال و وجودشان به فناوری بلاکچین وابسته است، هیچ بلاکچینی برای تعریف شدن نیاز به یک ارز دیجیتال ندارد. با این حال، برای نگهداری از بلاکچین و جلب توجه افراد از قشرهای مختلف به ابزارهای مالی و ارزهای دیجیتال نیاز خواهد بود.

آیا همه دارایی‌های کریپتو بر روی بلاکچین تعریف شده‌اند؟

خیر، اگرچه بخش اعظم از دارایی‌های کریپتو (دارایی دیجیتال رمزنگاری شده) بر روی یک بلاکچین تعریف شده‌اند، اما برخی از دارایی‌های کریپتو نیز وجود دارند که نه بر روی فناوری بلاکچین، بلکه در قالب دیگر لجرهای توزیع شده تعریف شده‌اند.

آیا همه بلاکچین‌ها غیرمتمرکز هستند؟

خیر، همه بلاکچین‌ها غیرمتمرکز نیستند. اگرچه غیرمتمرکز بودن یک شاخصه اصلی در تعریف بلاکچین‌های عمومی است، اما بلاکچین‌هایی با نام بلاکچین خصوصی وجود دارند که توسط یک نهاد مرکزی مدیریت می‌شوند و به همین دلیل متمرکزند.

آیا بیت کوین همان بلاکچین است؟

خیر، بیت کوین فقط یک ارز دیجیتال و محصولی از یک نوع خاص از بلاکچین است. انواع مختلفی از ارزهای مشابه با بیت کوین، مانند اتر و شیبا، وجود دارند که بلاکچین‌ها متفاوتی برای خود دارند و شاید ارتباط چندانی نیز با بیت کوین نداشته باشند.

کاربردهای بلاکچین کدامند؟

بلاکچین کاربردهای بسیار فراوانی دارد. درواقع، همین واقعیت نقطه اوج تفاوت بیت کوین و بلاکچین است. از مدیریت زنجیره تأمین یا سیستم سلامت گرفته تا تعریف پلتفرم‌های فروش آنلاین، بلاکچین بسیار گسترده و حتی نامحدود در کاربرد است.

آیا همه بلاکچین‌ها ارز دیجیتال دارند؟

خیر، همه بلاکچین‌ها ارز دیجیتال اختصاصی برای خود ندارند. اگرچه این یک ویژگی معمول برای آن‌هاست، اما به هیچ وجه یک بایست در تعریف بلاکچین نیست و بلاکچین‌هایی هستند که هیچ کوین خاصی ندارند و فقط یک دفتر توزیع شده برای کاربردهایی متفاوت‌اند.

فرق بیت کوین و بلاکچین چیست؟

بیت کوین یک ارز دیجیتال است که در یک بلاکچین به وجود آمده. بلاکچین مفهومی کلی‌تر است و می‌تواند کاربردهایی فراتر از تعریف ارز دیجیتال و تراکنش‌های آن داشته باشد.