بررسی قوانین ارز دیجیتال (Cryptocurrency Laws) در جهان

قوانین ارز دیجیتال (Cryptocurrency Laws)، مشابه با قوانین مالی کلاسیک و سال‌های اول برای تصویب و کاربردی‌ شدن آن‌ها، بعد از بیشتر از 13 سال هنوز بر روی یک ریل نامرئی در حال حرکت‌اند. اما سوال این است که بدون موافقت و همکاری دولت‌ها، رمزارزها می‌توانند به فعالیت خود ادامه دهند؟

در ایران، شما می‌توانید رمزارز خرید و فروش کنید، آن‌ها را در صرافی‌ها نقد کنید، و حتی رمزارزهایی چون بیت‌کوین را استخراج کنید. با این حال، هیچ‌کدام از این اجازه‌ها در قالب یک قانون تصویب‌شده یا جزئی از سیستم روتین مالی کشور نیستند.

به زبان ساده، مسئولان کشوری، مانند وزیر صنعت، معدن و تجارت یا رئیس بانک مرکزی، به صورت شفاهی یا نهایتا در قالب نامه‌های دستوری برای بانک‌ها وصرافی‌ها، به قوانین ارز دیجیتال اشاره می‌کنند. در این مقاله، به جایگاه رمزارزها در اقتصاد، اجتماع‌های مختلف و قوانین مرتبط به آن‌ها در برخی از کشورها می‌پردازیم.

جایگاه ارز دیجیتال در دنیای اقتصاد

در اواخر سال 2021، قیمت بیت‌کوین از رقم 60 هزار دلار گذشت و در کنار رشد سایر ارزهای دیجیتال، ارزش بازار کریپتو را به بیشتر از 3 هزار میلیارد دلار رساند (این رقم در اواخر سال 2020، 500 میلیارد دلار بود).

تا اواخر سال 2022، تعداد این ابزارهای مالی دیجیتال به بیشتر از 16000 رسیده بود و این رقم با سرعت فوق‌العاده‌ای در حال افزایش است. در حال حاضر، روزانه نزدیک به 280 میلیارد دلار تراکنش مالی در 400 پلتفرم دنیای دیجیتال مالی تبادل می‌شوند.

بنابراین، رمزارزها اینجا هستند که برای همیشه بمانند؛ زیرا آن‌ها روند سریعتری در تبادل مالی ارائه می‌دهند، شبکه‌ای شفاف‌تر دارند و بسیاری از حفره‌ها و کاستی‌های اقتصاد کلاسیک را پوشش می‌دهند. به‌ویژه، رمزارزها خود یک سوخت پیشران برای ساختار مهم‌تری به نام بلاک‌چین هستند.

بلاک‌چین‌ها آینده نگهداری، پردازش و استفاده از داده‌ها هستند. از طرفی، دیجیتالی‌شدن دنیا و تحقق انقلاب صنعتی 4.0 و 5.0، در گرو استفاده بهینه از کلان‌داده‌ها است. درنهایت، برای تمام پیشرفت‌های حوزه فناوری، در حال حاضر قوی‌ترین اهرم بلاک‌چین است که رمزارزها حلقه‌های اتصال بلوک‌های آن هستند.

چرا قوانین ارز دیجیتال در جهان مهم‌اند؟

بازارهای معاملاتی وابستگی زیادی به اخبار و پشتیبانی افراد شاخص و صنایع مختلف دارند. برای مثال، وقتی وزیر یک کشور خبر افتتاح ریل‌آهن مهمی در چند سال آینده را اعلام کند، ارزش سهام شرکت‌های ذوب‌آهن و فولادسازی، معادن سنگ‌آهن و شرکت‌های مرتبط دیگر بالا می‌رود.

در دنیای رمزارز، مفاهیم بیشتر از اینکه بنیادی فیزیکی داشته باشند، از جنس آنلاین و دیجیتالی هستند. بنابراین، بازار رمزارزها وابستگی بیشتری به اخبار و تحولات ممکن در آینده خود دارند. تنها به چند سال اخیر، رشته توییت‌های ایلان ماسک و تأثیر آن بر بازار رمزارزها فکر کنید.

قوانین ارز دیجیتال در جهان هرچه باشند، تأثیر شاخصی بر قیمت‌ها خواهند داشت. بخصوص، قوانین ارز دیجیتال باید هم‌زمان با ارتقاء جایگاه رمزارزها، تضاد شدیدی در سیستم مالی کنونی ایجاد نکنند، زیرا چهارچوب مالی دولت‌ها اگر با این پول‌های دیجیتال تهدید شوند، تلاش برای کند کردن روندها در آن‌ها بالا می‌گیرد.

علاوه‌براین، وقتی قوانین ارز دیجیتال تعریف خاصی نداشته باشند، به اعتبار آن‌ها لطمه وارد خواهد شد و افراد کمتری بر روی رمزارزها سرمایه‌گذاری می‌کنند. به‌ویژه، مفهوم ریسک در بازار ارز دیجیتال و سطح پذیرش آن در جامعه، بیشتر از هرچیزی، به قانون‌مند بودن آن و تأیید دولت‌ها بستگی دارد.

قوانین ارز دیجیتال (Cryptocurrency Laws)  در نقاط مختلف جهان

اگرچه بسیار از کشورها مقیاس‌های متفاوتی در تعیین قوانین ارز دیجیتال در پیش گرفته‌اند، اما شرایط نشان از پذیرش نسبی و حرکت به سمت پذیرش مطلق دارد. قوانین به سرعتی مشابه با رشد رمزارزها در حال شکل‌گیری و بهبوداند و انتظار می‌رود تا سال 2030 به ساختار قانونمندی مشابه با اقتصاد کلاسیک برسیم.

بخصوص، بسیاری از بانک‌های مرکزی یا در حال طراحی ورژن دیجیتال از پول کشور خود هستند، یا هم‌اکنون این طراحی دیجیتال را نهایی کرده‌اند و در بازارهای کریپتو معامله می‌کنند. درنتیجه، تصمیم اکثریت دولت‌ها نه برای توقف رمزارزها، بلکه تعامل با آن، مشارکت در آن و شاید کنترل آن است.

بسیاری از Cryptocurrency Laws در جهان در حال توسعه هستند؛ اکثر قوانین و محدودیت‌ها، متناظر با شیوه‌های پرداخت، سرمایه‌گذاری، مشتقات مالی و مالیات بر درآمد دیجیتال هستند. به‌ویژه، هدف دولت‌ها و روند ایجاد و اتخاذ قوانین رمزارز، یافتن کانال‌هایی برای درآمدزایی از این فرصت و پتانسیل فوق‌العاده آن است.

در ادامه، به بررسی برخی از کشورها در قاره‌های مختلف از نظر میزان پذیرش و قانون‌گذاری آن‌ها نسبت به ارز دیجیتال می‌پردازیم.

آمریکا

در این کشور، چهارچوب‌های قانون‌گذاری برای رمزارزها همچنان در حال توسعه‌اند و اختلاف‌ها بیشتر از هر چیزی، به اختلاف‌نظر بین سازمان‌های مختلف در آمریکا برمی‌گردند. اگرچه کمسیون اوراق بهادار و بورس آمریکا، اصلی‌ترین نهاد قانون‌گذار در این موضوع است، اما خزانه‌داری، بانک مرکزی آمریکا و کمیسیون معاملات آتی کالا تفسیر و راهنمایی‌های متفاوتی صادر کرده‌اند.

آمریکا بیشترین تعداد سرمایه‌گذاران کریپتو، صرافی‌ها، پلتفرم‌های معامله، کارخانه‌های استخراج کریپتو و صندوق‌های سرمایه‌گذاری ارز دیجیتال را در خود دارد. در آمریکا ارز دیجیتال به عنوان اوراق بهادار طبقه‌بندی شده است.

با وجود این، در مبادلات رسمی، ارزهای دیجیتال را نمی‌توان به عنوان پول مورد نیاز برای معامله استفاده کرد. صرافی‌ها و فعالیت‌ آن‌ها قانونی است و قوانین پول‌شویی CFT و AML در ساختار معاملات رمزارز به صورت جدی پیگیری و پیاده‌سازی می‌شوند.

کانادا

کانادا در سال‌های اخیر، فعالیت صندوق‌های قابل معامله در مبادلات بیت‌کوین (ETFها) را تأیید کرده است. همچنین، سازمان اوراق بهادار کانادا (CSA) و سازمان تنظیم مقررات صنعت سرمایه‌گذاری کانادا قوانین ارز دیجیتال را طراحی و منتشر کرده‌اند.

بخصوص، در سال 2021 کانادا قوانین مشخصی برای فعالیت پلتفرم‌های ارز دیجیتال اتخاذ کرد. علاوه‌براین، قوانین مشخصی برای تبلیغات در دنیای رمزارز ایجاد شده تا به تمام فعالیت‌ها در این حوزه ساختاری مشابه با بازارهای دیگر در کانادا داده شود.

اداره درآمد کانادا، در مقابل شیوه برخورد با دارایی‌های دیجیتال، ارزهای دیجیتال را به مانند کالا طبقه‌بندی کرده است. بنابراین، در کانادا سرمایه‌گذاری در کریپتو و فعالیت‌ صرافی‌ها قانونی است. این کشور نیز از نظام مبارزه با پولشویی AML و CTF برای کریپتوها تبعید می‌کند.

السالوادور

السالوادور بهشت ارزهای دیجیتال است، زیرا تقریبا همه‌چیز درباره کریپتو در این کشور قانونی است. در السالوادور شما می‌توانید از بیت‌کوین شبیه ارز رسمی کشور استفاده کنید. علاوه‌براین، شما بابت استخراج یا معامله کریپتو هیچ مالیاتی پرداخت نخواهید کرد.

دولت این کشور قصد دارد در ماه‌های آینده یکی از بزرگترین کارخانه‌های استخراج رمزارز را در این کشور افتتاج کند. نگرانی اصلی درباره وضعیت معاملات کریپتو در السالوادور امکان پولشویی و مداخله بیش از ‌اندازه دولت در توسعه بازار آن است.

انگلیس

مرجع نظارت بر عملیات مالی (FCA)، وزارت خزانه‌داری و بانک انگلیس، تیم سه‌جانبه و مسئول استقرار قوانین ارز دیجیتال در انگلیس هستند. بخصوص، هدف مرجع نظارت بر عملیات مالی اتخاذ قوانین برای ممانعت از پولشویی دیجیتال است.

صرافی‌های ارز دیجیتال باید در FCA ثبت‌نام کنند، یا اینکه برای مجوز پول الکترونیکی اقدام نمایند. قوانین ارز دیجیتال در انگلیس، این دارایی‌ها را به عنوان پول قانونی یا رسمی شناسایی نمی‌کنند. با وجود این، مالیات بر این دارایی‌ها اعمال خواهد شد. همچنین، FCA تجارت مشتقات ارزهای دیجیتال را ممنوع کرده است.

در فوریه سال 2022، FCA و دولت انگلیس قوانینی تکمیلی در شیوه پذیرش هر کریپتو و معاملات آن منشر کردند. با این حال، هنوز هیچ قانون مشخصی که به استخراج رمزارز بپردازد در بین قوانین ملی این کشور وجود ندارد.

ژاپن

ژاپن یکی از قانونمندترین ساختارهای رمزارز را در بین کشورهای آسیایی دارد. صرافی‌های ارز دیجیتال باید به تمام قوانین مصوب متناظر با پولشویی، و قوانین دیگر در حوزه مالی، در ژاپن پایبند باشند. قوانین کریپتوها در قالب قوانین خدمات پرداخت (PSA) تنظیم شده‌اند؛ آن‌ها به عنوان دارایی، و نه یک پول قانونی، تعریف می‌شوند.

به عبارت دیگر، ژاپن کریپتو را به عنوان یک ابزار در پرداخت و نه یک ابزار برای تعریف اقتصاد خرد و کلان شناسایی می‌کند. با وجود این، کریپتو قانونی است و به صرافی‌ها مجوز فعالیت داده می‌شود. در نهایت، Cryptocurrency Laws در ژاپن برای تمام دارایی‌های از این جنس، مالیات تعریف می‌کند.

اتحادیه اروپا

از آنجاکه اتحادیه اروپا دارای یک سیستم یکپارچه از نظر قوانین مبادلاتی است، قوانین ارز دیجیتال در آن نیز، از همین هماهنگی بهره می‌برند. در اروپا، کریپتو قانونی است، ولی به عنوان یک پول رسمی (جایگزین یورو) شناسایی نمی‌شود.

تا قبل از مارس 2022، برای شهروندان عضو کشورهای این اتحادیه، فعالیت در دنیای رمزارز حمایت‌های قانونی این اتحادیه را به همراه نداشت. از اواسط 2022 اما، راهنمایی‌ها، ساختارهای قانونی در پشتیبانی از معامله‌گران و چهارچوب‌هایی در استخراج کریپتو معرفی شدند.

به‌ویژه، صرافی‌های رمزارز در قالب ابزارهای مالی واجد شرایط (QFI) دسته‌بندی می‌شوند و فعالیت آن‌ها تا زمانی که تحت نظارت قوانین پولشویی باشد، مجاز است. همچنین، تمام بانک‌های عضو اتحادیه اروپا می‌توانند در معاملات شرکت داشته باشند و خدمات بانکی برای پول‌های دیجیتال ارائه کنند.

هند

در هند هیچ طبقه‌بندی قانونی برای ارز دیجیتال وجود ندارد، اگرچه فعالیت در آن نیز ممانعت قانونی ندارد. با این حال، هیچ قانون خاصی برای فراهم کردن تسهیلات در جهت استقرار صرافی‌ها وجود ندارد، بنابراین نمی‌توان گفت که فعالیت آن‌ها قانونی یا غیرقانونی است.

جالب اینکه در این کشور، ساختار خاصی برای پیگیری فعالیت‌های پولشویی از کانال کریپتوها وجود ندارد، یعنی سوء استفاده از این ساختار دیجیتال امکان پیگیری ندارد. با این حال، هند تا سقف 30 درصد از تراکنش‌های ارز دیجیتال را به عنوان مالیات بر درآمد برداشت می‌کند.

سنگاپور

در سنگاپور Cryptocurrency Laws  را مرجع پولی آن مشخص می‌کند. بخصوص، بخش خدمات پرداخت دولت، وظیفه تلفیق سیستم‌های پرداخت سنتی کشور با انواع دیجیتال را دارد. در سال 2020، یک راهنما برای سرمایه‌گذاران در زمینه سرمایه‌گذاری رمزارز در قالب قوانین مالی این کشور ارائه شده است.

در این کشور، شما می‌توانید حقوق کارکنان خود را با بیت‌کوین پرداخت کنید. بنابراین، تمام قوانین مالیاتی که برای پول فیات وجود دارد، برای انواع دیجیتال هم لحاظ می‌شوند. در سنگاپور، قوانین پولشویی سنگینی برای معاملات دیجیتال اتخاذ شده‌اند و صرافی‌ها مجبور به دنبال کردن ریز و درشت آن‌ها هستند.

استرالیا

در سال 2021، تعداد استرالیایی‌هایی که در دنیای ارز دیجیتال سرمایه‌گذاری کرده بودند نسبت به سال 2020، 63 درصد افزایش داشت. دلیل این امر، قانونی بودن فعالیت‌های کریپتو در استرالیا و تمایل دولت آن برای تبدیل کردن کریپتو به یک ابزار مالی رسمی بود.

با این حال، کریپتو در استرالیا همچنان یک دارایی غیرمالی است؛ چراکه از نظر بانک مرکزی استرالیا، کریپتو را نباید به عنوان یک پول شناسایی کرد زیرا هنوز به آن سطح از پذیرش نرسیده که اکثر سامانه‌های پرداخت آن را قبول کنند.

ایران

بانک مرکزی ایران به بانک‌ها و صرافی‌ها اجازه‌ داده است که در دنیای رمزارز فعالیت کنند. با وجود این، استخراج رمزارز در ایران منوط به کسب مجوز از وزارت صنعت، معدن و تجارت است و هرگونه فعالیت دیگر در هر سطحی، غیرمجاز است و ضبط می‌شود.

بنابراین، برای آن دسته از فعالیت‌ها که در چهارچوب تعریف‌شده بانک مرکزی نیستند، قوانین مشخصی برای برخورد وجود دارد. اما هیچ قانون نوشته‌ شده‌ یا شیوه‌نامه‌ای رسمی درباره فعالیت در دنیای رمزارز در ایران وجود ندارد.

به‌ویژه، بنابر قوانین ارز دیجیتال در ایران، کسانی که کریپتو استخراج می‌کنند باید میزان استخراج خود را تنها به بانک‌ مرکزی و برای امور واردات بفروشند. تا پایان سال 2022، در حدود 1000 مجوز رسمی در زمینه استخراج رمزارز صادر شده است.

علاوه‌براین، در ایران هیچ شرایط یا قانون ارز دیجیتال متناظر با استفاده از آن‌ها در پرداخت‌ها وجود ندارد. در سال 2022، دولت اعلام کرده که در نظر دارد از کریپتو برای تبادلات بین‌المللی خود استفاده کند. بنابراین، بخش صادرات و واردات کشور بیشترین تأثیر را از قوانین کنونی در زمینه ارز دیجیتال خواهند گرفت.

بیشتر بخوانید: قوانین ارز دیجیتال در ایران

چه چیزی‌هایی باعث می‌شوند که دولت‌ها رمزارزها را به رسمیت بشناسند؟

همه‌گیر بودن فعالیت‌ها در زمینه رمزارز اصلی‌ترین دلیل برای ورود دولت‌ها به دنیای کریپتو است. در حال حاضر، در حدود 450 میلیون معامله‌گر فعال در زمینه کریپتو وجود دارند. این رقم را با 400 میلیون سهامدار بازار‌های سهام کلاسیک مقایسه کنید تا به قدرت ارز دیجیتال و گسترش همه‌جانبه آن پی ببرید.

از طرفی، بلاک‌چین، قراردادهای هوشمند، اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز، پلتفرم‌های غیرمتمرکز و فضاهای ابری بر بستر بلاک‌چین، ابزارهایی هستند که وابستگی شدیدی به رمزارزها و توکن‌ها دارند. بنابراین، دولت‌ها برای استفاده از این ابزارها و فرایندهای دیجیتال، گزینه‌ای جز ورود به معاملات Crypto ندارند.

آیا کسی می‌تواند ماهیت بیت‌کوین را برای همیشه از بین ببرد؟

بیت‌کوین هیچ سازمان متمرکز و هیچ نقطه ضعفی برای نابودی ندارد. درواقع، بلاک‌چین آن یک شبکه غیرمتمرکز، داوطلبانه و رو‌به‌رشد است که بر روی نزدیک به 15390 کامپیوتر در سراسر جهان در حال اجراست و بیشتر این کامپیوترها غیرقابل ردگیری هستند.

بنابراین، هیچ محیط فیزیکی برای تخریب یا مدیرعاملی برای دستگیری وجود ندارد. حتی اگر جنگ جهانی سوم رخ دهد و زمین غرق انفجارهای آن شود، شانس بقای بیت‌کوین در حد 100 درصد است. پس برای حساب و کیف پول دیجیتال شما هیچ اتفاقی نخواهد افتاد!

حتی اگر تمام کشورها تصمیم به نابودی آن بگیرند، باید تمام کامپیوترهای متصل به آن را که در 100 کشور جهان پراکنده‌اند، شناسایی و متوقف سازند. این به معنی قطع یکپارچه اینترنت برای یک محدوده زمانی مشخص، و حذف کامپیوترها از شبکه است. بنابراین، واضح است که چنین فعالیتی در حد غیرممکن است.

جمع‌بندی

در بلاک‌چین، اگرچه پیچیده، اما همه چیز مشخص و شفاف است. رمزارزها نیز بر این قاعده شفاف‌سازی استوارند و قوانین ارز دیجیتال باید تأییدی بر قدرت مانور پول‌های دیجیتال، اعتبار و هدف نهایی در ایجاد آن‌ها باشند.

هم‌زمان با رشد پلتفرم‌های مبتنی بر بلاک‌چین که خدمات آنلاین، مانند خدمات ابری و تولید اپلیکیشن، ارائه می‌دهند، رمزارزها اعتبار بیشتری پیدا می‌کنند و پذیرش آن‌ها اجتناب‌ناپذیر می‌شود. با این حال، هنوز فاصله‌ زیادی با جایگزینی کامل سیستم متمرکز با اقتصاد غیرمتمرکز وجود دارد و شاید درنهایت، هر دو ساختار موازی اما با قدرت‌های متفاوت بقا یابند.

آنچه واضح است، پذیرش رمزارزها توسط سرمایه‌گذاران و حرکت جهان به سمت دیجیتالی‌شدن حداکثری است. شبیه بلوغ مردم نسبت به بانک‌ها و ابزارهایی چون ATM، تا چند سال آینده صرافی‌ها، پول‌ها و تراکنش‌های دیجیتال نیز به یک روتین روزمره بدل خواهند شد و قوانین رمزارز شبیه قوانین بانکی رسمی‌تر و با جزئیات خواهند بود.

سوالات متداول

چرا قوانین ارز دیجیتال در جهان مهم‌اند؟

پذیرش عمومی توسط افراد جامعه وابسته به قوانینی است که دولت ها برای رمزارزها وضع می کنند.

چه کسانی قوانین ارزهای دیجیتال در جهان را وضع می کنند؟

معمولا این قوانین به دست دولت ها، نهاد های قضایی و اجرایی هر کشور وضع و اجرا می شود.