منظور از پگ و دی پگ شدن چیست؟ از دست دادن وابستگی قیمت در بازار رمزارزها

قبل از پرداختن به مفهوم دی پگ شدن (Depegging)، باید با مفهوم پگ شدن (Pegging) آشنا شوید. پگ شدن یک ارز به این معنی است که ارزش مبادلاتی آن به مقدار خاصی از ارزش یک ارز یا سبد دارایی خاص، پیوند خورده است. مثلا نسبت پیوند بین دلار هنگ‌کنگ (HKD) با دلار آمریکا حدود ۷.۸:۱ است. یعنی هر ۷.۸ دلار هنگ کنگ معادل یک دلار آمریکا است.

این یعنی نرخ مبادله بین دو ارز ثابت می‌ماند و مقامات پولی سیاست‌هایی را برای اطمینان از برقراری این ترتیب، تنظیم می‌کنند. پارسیان کریپتو در این مقاله به مفهوم دی پگ شدن در حوزه رمزارز پرداخته، عوامل موثر بر این رویداد را برشمرده و چند نمونه از دی پگ شدن استیبل کوین‌ها را مرور می‌کند.

پگ شدن چیست؟ پیوند خوردن ارزش در حوزه رمزارز

پگ شدن در دنیای رمزارز، به معنای پیوند خوردن ارزش یا وابستگی قیمت یک دارایی رمزنگاری با یک دارایی خارجی با نسبت ۱:۱ است. با این کار، ارزش دارایی اولیه از حرکات قیمت دارایی یا ارز خارجی تقلید می‌کند. برای مثال، استیبل‌کوین‌های تتر (USDT) و USDC، هر دو به دلار آمریکا وابسته هستند. یعنی هر واحد از این استیبل‌کوین‌ها معادل یک دلار آمریکا بوده و با آن قابل معاوضه است.

رمزارز پکس گولد (PAX Gold) هم نمونه متفاوت دیگری است که با ارزش یک اونس از طلای ۴۰۰-اونسی (شمش طلا) لندن پیوند خورده یا پگ شده است.

استیبل‌کوین چیست؟

استیبل‌کوین نوعی رمزارز است که با هدف داشتن یک ارزش ثابت طراحی شده است. برای مثال، ارزش برخی از استیبل‌کوین‌ها معادل یک دلار آمریکا است. یعنی هر واحد از آن استیبل‌کوین با یک دلار قابل خرید یا فروش است.

این نوع رمزارز به معامله‌گران کمک می‌کند تا از نوسان‌های بازار کریپتو در امان بمانند چون از نظر تئوری همیشه نسبت به دارایی پشتوانه خود ارزش یکسانی دارند. استیبل‌کوین‌ها برای افرادی که تمایل دارند پرداخت‌هایشان را از طریق رمزارز دریافت کنند (و در عین حال علاقه‌ای به دریافت رمزارزهای پرنوسانی مثل بیت کوین ندارند) هم مفید هستند. ‌

بیشتر بخوانید: استیبل کوین چیست

نحوه پگ شدن ارزها به چه شکل است؟

استیبل‌کوین‌ها، با توجه به نوع آن، به یکی از این دو روش پگ می‌شوند:

ذخیره دارایی پشتوانه

استیبل‌کوین‌هایی که با استفاده از این روش پگ می‌شوند، به عنوان استیبل‌کوین‌های متمرکز شناخته می‌شوند. چون ارزش آن‌ها در یک خزانه تحت محافظت یک نهاد مدیریت مرکزی نگه‌داری شده و از ایمنی برخوردار است.

برای مثال، شرکت سرکل (Circle)، صادر کننده استیبل‌کوین USDC، به ازای هر توکن USDC که می‌فروشد، یک دلار آمریکا در خزانه خود نگه می‌دارد. استیبل‌کوین‌هایی که توسط یک ارز یا دارایی پشتیبانی می‌شوند، با نام استیبل‌کوین با پشتوانه فیات (Fiat-backed) یا با پشتوانه دارایی (Asset-backed) شناخته می‌شوند.

استفاده از الگوریتم‌ها

استیبل‌کوین‌های پگ شده با استفاده از الگوریتم‌ها، با هیچ دارایی خارجی‌ای پشتیبانی نمی‌شوند. در عوض با استفاده از کدهای قرارداد هوشمند کنترل می‌شوند و با مدیریت الگوریتمی عرضه و تقاضا، این پیوند حفظ می‌شود. استیبل‌کوین ترا (Terra’s UST) یکی از استیبل‌کوین‌های الگوریتمی محبوب بود که در نهایت سقوط کرد.

تفاوت بین هارد پگ (Hard Pegs) و سافت پگ (Soft Pegs)

هارد پگ و سافت پگ در اصل برای مدیریت نرخ ارز فیات (ارزهای رایج دولت‌ها) استفاده می‌شوند، اما در مورد استیبل‌کوین‌ها هم به روشی متفاوت کاربرد دارند.

سافت پگینگ: در سافت پگینگ (Soft Pegging)، نرخ مبادله خاصی به یک ارز اعمال می‌شود تا ارزش آن در برابر یک ارز پگ یا ذخیره شده ثابت بماند. با این کار، مقداری نوسان بین ارزش ارز دیجیتال پگ شده و پشتوانه آن بوجود می‌آید.

هارد پگینگ (Hard Pegging): هارد پگ (hard Peg) روشی است که اجازه نوسان را به ارزش نداده و قیمت رمزارز پگ شده همیشه معادل ارزش دارایی هدف باقی می‌ماند.

از روش سافت یا هارد پگ نمی‌توان به طور کامل برای پگ کردن رمزارزها استفاده کرد، چرا که استیبل‌کوین‌ها در بازارهای باز معامله می‌شوند، جایی که قیمت‌ها به ناچار مقداری لگ را تجربه می‌کنند.

تتر یکی از رمزارزهایی است که هر دو روش سافت پگ و هارد پگ بر روی آن اتفاق افتاده است. این رمزارز با ۱ دلار آمریکا هارد پگ و سافت پگ شده و این باعث نوسان‌های دو درصدی آن نسبت به قیمت پشتوانه‌اش می‌شود. در صورتی که یک استیبل‌کوین از نوسان معمول سافت پگ فراتر برود، زنگ خطر برای دارندگان آن به صدا در‌می‌آید و ممکن است رویداد دی پگ شدن اتفاق بیفتد.

دی پگ شدن چیست؟

به دور شدن غیرمعمول قیمت استیبل کوین از قیمت ارز پشتوانه‌ی آن، دی پگ شدن می‌گویند. برای مثال، اگر قیمت یک استیبل‌کوین که به دلار آمریکا وابسته و پگ شده، یک نوسان غیرمعمول به زیر یک دلار را تجربه کند، آن کوین دی پگ شده است.

مواردی چون عدم تناسب نقدینگی، شرایط بازار، تغییر در قانونگذاری یا خطا در کدنویسی الگوریتم استیبل‌کوین می‌توانند به این امر منجر شوند. این پدیده چندان غیرمعمول نیست و امکان اتفاق افتادن آن در ارزهای دیجیتال و فیات وجود دارد. یکی از نمونه‌های قدیمی آن، دی پگ شدن دلار بات (Baht) تایلند در سال ۱۹۹۷ بود.

زمانی که رویداد دی پگ شدن اتفاق می‌افتد، کارایی و ثبات قیمت آن ارز زیر سوال می‌رود. این اتفاق برای استیبل‌کوین‌ها فاجعه‌بار است، مخصوصا استیبل‌کوین‌هایی که الگوریتم عرضه و تقاضای آن با کدنویسی کامپیوتری مدیریت می‌شود. البته در صورتی که پس از دی پگ شدن، ارزش آن ارز دوباره به پشتوانه نزدیک شده و به آن پگ شود، قابل احیا خواهد بود. اما اگر اعتماد دارندگان آن استیبل‌کوین به کلی از دست برود و شروع به فروش بیشتر و بیشتر آن کنند، مطمئنا با سقوط مواجه خواهد شد.

عوامل دی پگ شدن رمزارزها

معمولا یکی از این عوامل باعث دی پگ شدن ناگهانی یک استیبل‌کوین می‌شود:

۱. عدم تناسب میزان ارز دیجیتال با پشتوانه ذخیره شده

در صورتی که نهاد صادر کننده استیبل‌کوین نتواند به نسبت یک به یک، ارز پشتوانه آن را ذخیره کند، دی پگ شدن اتفاق خواهد افتاد. با این حال، برای اینکه چنین اتفاقی بیفتد، اخبار این عدم تناسب باید به گوش بازار رسیده باشد. استیبل‌کوین‌هایی مثل تتر معمولا این اطلاعات را به شکل شفاف در اختیار عموم قرار نمی‌دهند چون با منافعشان سازگار نیست.

ممکن است معامله‌گران به دلیل ریزش بازار رمزارز و برای دوری از نوسانات سعی کنند استیبل‌کوین خود را با ارز فیات مبادله کنند. افزایش سریع تقاضا برای مبادلات و نبودن پشتوانه کافی برای نقد شدن یک استیبل‌کوین خاص هم می‌تواند باعث دی پگ شدن آن شود.

۲. همگام نشدن الگوریتم‌ها با سرعت بازار

استیبل‌کوین‌ها برای کار کردن به یک سری کدهای خودکار در شبکه بلاکچین متکی هستند که با نام قراردادهای هوشمند شناخته می‌شوند. در روش الگوریتمی، قراردادهای هوشمند از طریق عرضه و تقاضا اما تا حدی خاص یک استیبل‌کوین را پگ می‌کنند. وقتی سرعت بازار زیاد باشد، الگوریتم نتواند با آن همگام شود یا خطایی در برنامه‌نویسی آن وجود داشته باشد، رمزارز مورد نظر در برابر خطر یا حملات سایبری آسیب‌پذیر می‌شود و پیوند خود با پشتوانه‌اش را از دست خواهد داد. این شرایط ممکن است به سقوط آن منجر شود، درست مانند اتفاقی که برای استیبل کوین ترا یواس‌تی (Terra UST) افتاد.

راه‌های جلوگیری از دی پگ شدن

دو روش معمول برای حفظ پیوند بین استیبل‌کوین و پشتوانه آن وجود دارد:

۱. مقررات: پایه و اساس رمزارزها از ویژگی‌هایی چون ضد-سیاست‌گذاری و ضد-متمرکز بودن ریشه گرفته، اما با قانونگذاری و تدابیر انطباقی درست می‌توان اطمینان پیدا کرد که دارایی‌های مورد نظر توسط ذخایر کافی پشتیبانی می‌شوند. در صورت نداشتن قانون، معلوم نیست که این تناسب برقرار است یا خیر.

در سال‌های اخیر، قانون‌گذاری‌هایی درباره استیبل‌کوین‌ها انجام شده و شرایط آن را بهبود بخشیده است. با تصویب قانون شفاف‌سازی استیبل‌کوین (Stablecoin Transparency Act) توسط کنگره ایالات متحده آمریکا، صادرکنندگان استیبل‌کوین ملزم هستند تمام ذخایر پشتیبان استیبل‌کوین خود را در اوراق بهادار دولتی یا دلار نگهداری کنند. به این ترتیب، صادرکنندگان استیبل‌کوین دیگر نمی‌توانند از سایر ارزهای دیجیتال به عنوان پشتوانه استیبل‌کوین خود استفاده کنند.

آربیتراژگیری: مکانیزم قدرتمند آربیتراژگیری به استیبل‌کوین‌های الگوریتمی کمک می‌کند تا یک لایه محافظتی را به مدیریت قراردادهای هوشمند اضافه کنند. هر وقت یک استیبل‌کوین زیر یک دلار معامله شود، اربیتراژگیرها می‌توانند آن را به قیمت ارزان خریده و بعد آن را با یک دلار مبادله کنند. به این ترتیب، هم معامله‌گران سود می‌کنند و هم پیوند بین دو دارایی دوباره برقرار می‌شود.

معرفی چند نمونه دی پگ شدن

در این بخش نگاهی به رویداد دی پگ شدن در چند استیبل‌کوین خواهیم داشت. موارد ذکر شده در این بخش، به هیچ عنوان لیست کامل رویدادهای دی پگ شدن در دنیای رمزارز نیست. ابتدا از ارتباط سیلوگیت (Silvergate) با FTX سخن خواهیم گفت و سپس به رویداد دی پگ شدن USDC می‌پردازیم. در ادامه به رویداد دی پگ شدن تتر اشاره خواهیم کرد. با ما همراه باشید.

دی پگ شدن UST

دی پگ شدن استیبل‌کوین UST یک فاجعه به تمام معنا در دنیای رمزارز بود. این استیبل‌کوین از هفتم تا نهم ماه می سال ۲۰۲۲، در عرض سه روز چندین بار دی پگ شدن را تجربه کرد.

شبکه بلاکچین ترا در سال ۲۰۱۸ توسط موسسه ترافورم لبز (Terraform Labs) و به منظور توسعه استیبل‌کوین و اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز ایجاد شد. رمزارز بومی ترا با نام لونا (LUNA) شناخته می‌شد و UST استیبل کوینی بود که به این پروژه اتکا داشت. وقتی فشار فروش UST افزایش پیدا می‌کرد، الگوریتم‌ها با استفاده از لونا UST می‌خریدند تا قیمت آن را بالا نگه دارند و برعکس. به این ترتیب، ارزش UST ثابت مانده و از دی پگ شدن آن جلوگیری می‌شد.

در اوایل ماه می سال ۲۰۲۲، بازار دچار ریزش سنگینی شد و قیمت لونا رو به افول گذاشت. یکی از نهنگ‌های ارز دیجیتال، UST خود به ارزش ۲ میلیارد دلار را در یکی از پلتفرم‌های مهم استیکینگ به نام انکر (Anchor) استیک کرده بود و با قفل شدن دارایی‌اش در این پلتفرم، پاداش دریافت می‌کرد. با ریزش بازار، این شخص یا اشخاص صدها میلیون دلار از دارایی UST خود را از حالت استیک خارج کرده و آن را به فروش رساندند. این حرکت باعث تشدید فشار فروش در بازاری شد که اصلاح سنگینی را تجربه می‌کرد.

این فروش باعث کمبود عرضه و دی پگ شدن UST شد و قیمت این استیبل‌کوین را به ۰.۹۱ دلار کاهش داد. بنیاد لونا (Luna Foundation Guard) برای تقویت قیمت UST مجبور به فروش ذخایر بیت‌کوین خود شد و این خود باعث کاهش بیشتر قیمت بیت کوین شده و سقوط بیشتر بازار را در پی داشت. اثرات این ریزش هنوز هم باقی مانده است.

دی پگ شدن USDC

USDC یکی از استیبل‌کوین‌های مطرح در اکوسیستم رمزارز است. رویداد دی پگ شدن USDC در ماه مارس سال ۲۰۲۳، در پی ورشکستگی بانک سیلورگیت رخ داد چون مقدار زیادی از ذخایر پشتوانه USDC در این بانک نگهداری می‌شد. در نتیجه، نرخ قیمت ارز USDC با کاهش مواجه شد.

قیمت USDC با دی پگ شدن به کمتر از ۹۰ سنت رسید. این امر باعث به وجود آمدن نگرانی‌های جدی در مورد دوام این استیبل‌کوین و در کل هراس بازار شد. البته، این دی پگ شدن زمان کوتاهی طول کشید. دولت ایالات متحده آمریکا اعلام کرد که تمام بدهی‌های بانک سیلورگیت به دست دولت فدرال پرداخت می‌شود، یعنی ذخایر USDC دیگر در خطر نبودند و این امر از خطر سقوط جدی و از بین رفتن کامل USDC پیشگیری کرد.

بیشتر بخوانید: قیمت یو اس دی کوین

دی پگ شدن تتر

رمزارز تتر (Tether) یا USDT بزرگ‌ترین استیبل‌کوین دنیاست. تتر هرگز یک رویداد دی پگ شدن جدی را تجربه نکرده اما در ماه نوامبر سال ۲۰۲۲، با ورشکسته شدن صرافی رمزارز FTX و پیامدهای آن در بازار، یک کاهش ۳ درصدی را تجربه کرد.

با اینکه طی چندین سال اخیر شایعاتی درباره کامل بودن یا نبودن وثیقه تتر بر سر زبان‌ها است، هرگز شواهد محکمی که یک مشکل اساسی را در تتر نشان دهد ارائه نشده و USDT همچنان به عنوان محبوب‌ترین استیبل‌کوین دنیای رمزارز به کار خود ادامه داده است.

بیشتر بخوانید: قیمت تتر 

 آیا استیبل‌کوین‌ها امن هستند؟

استیبل‌کوین‌ها کاملا مصونیت ندارند و تغییرات شدید بازار می‌تواند حتی بزرگ‌ترین استیبل‌کوین‌های بازار را تهدید کند. با این حال، گسترش اکوسیستم رمزارز و دقیق‌تر شدن قانون‌گذاری‌های مربوط به استیبل‌کوین باعث می‌شود پدیده دی پگ شدن در طول زمان کمتر اتفاق بیفتد.

 

سخن آخر

استیبل‌کوین‌ها و رمزارزهای پگ شده، ابزار قدرتمندی برای تسهیل معاملات و پرداخت‌های رمزارزی هستند. ویژگی‌هایی چون تراکنش‌های بین مرزی ارزان باعث شده کشورهایی مثل سنگاپور به فکر تحقیق درباره استفاده از این سیستم‌ها بیفتند.

در حال حاضر، دنیای رمزارز به حالتی پراکنده قانونگذاری شده و به نوعی در مرحله آزمایشی خود قرار گرفته است. این یعنی احتمال دی پگ شدن برای ارزهای این حوزه بیشتر است. سرمایه‌گذاران برای محافظت از دارایی خود باید از سبد متنوعی از استیبل‌کوین‌ها استفاده کنند تا ریسک‌های احتمالی از دست دادن سرمایه را به حداقل برسانند.

سوالات متداول

آیا دی پگ شدن UST روی بازار اثر داشت؟

دی پگ شدن UST تاثیر عظیمی روی بازار داشت. در پی آن، میلیاردها دلار در بازار از بین رفت و بسیاری از پروژه‌های رمزارز دچار فروپاشی شدند.

آیا USDC یک توکن مبتنی بر بلاکچین اتریوم است؟

استیبل‌کوین USDC یک توکن مبتنی بر بلاکچین اتریوم است. از USDC بیشتر در ییلدفارمینگ استفاده می‌شود چون بهره استیبل‌کوین‌ها معمولا بیشتر از رمزارزهای پرنوسان است.

دلیل از دست رفتن سرمایه سیلورگیت چه بود؟

بانک سیلورگیت به دلیل زیاده‌روی در پرداخت وام به استارتاپ‌های پرخطر و افزایش بی‌سابقه نرخ بهره توسط فدرال رزرو ایالات متحده آمریکا دچار ورشکستگی شد. سیلورگیت همچنین ارتباطات نزدیکی با صرافی رمزارز FTX داشت و در طی ریزش سنگین رمزارزها، هر دو دچار ضرر سنگینی شدند.