آینده متاورس چگونه خواهد بود؟ تاثیر متاورس بر آینده دنیا
آینده متاورس با آینده جهان دیجیتال و فناوری پیشران آن گره خورده است. آنچه ما اکنون واقعیت می‌خوانیم، در آینده‌ای نه چندان دور از بنیاد متحول خواهد شد و متاورس آغاز و محیطی برای ایجاد این تحول است.
دنیا اکنون بر یک آستانه از انقلاب فناوری استقرار یافته که قرار است “دنیای واقعی” ما را با دنیای آنلاین چنان ترکیب کند که نتوان به راحتی اختلاف و مرز بین این دو دنیا را تشخیص داد. این ترکیب، همان آینده متاورس و آرمان شهری است که فناوری به سمت آن در حرکت است.
آغاز متاورس با شبکه‌های اجتماعی و سرمایه‌گذاری شرکت‌های بزرگی چون فیسبوک (Meta) بود. در ادامه، بازی‌های کامپیوتری وارد این عرصه شدند و درآمدزایی در متاورس را تثبیت کردند. اما نقطه عطف متاورس، فناوری بلاک‌چین و پلتفرم‌های مبتنی بر آن است که واقعیت مجازی و حضور آنلاین را با مشارکت جمعی و غیرمتمرکز ادغام می‌کند تا آینده متاورس را در قالب دنیایی مستقل و مشارکتی تعریف کند.
اما سوال اینجاست که آینده متاورس چگونه خواهد بود و تأثیر متاورس بر آینده دنیا در چه مقیاسی و بر چه بخش‌هایی خواهد بود؟ در این مقاله به بررسی آینده متاورس، آینده متاورس در ایران و پیش‌بینی آینده متاورس در افق‌های دور می‌پردازیم.
برای درک بهتر و با جزئیات مفهوم متاورس به مقاله کامل‌تر ما یعنی متاورس چیست؟ مراجعه کنید.
درک عمیقی از متاورس
متاورس یک اصطلاح برای تعریف دنیایی است که در آن نقش فناوری و شبکه‌های اینترنتی در زندگی انسان آنقدر پر رنگ می‌شود که تعریف زندگی واقعی با آنچه اکنون در ذهن داریم بسیار متفاوت خواهد بود. در متاورس، واقعیت مجازی با بالاترین سطح کیفیت عرضه می‌گردد و کاربر علاوه بر سرگرمی و بازی‌های کامپیوتری، به تعامل با کاربران دیگر، سرمایه‌گذاری، استقرار کسب‌وکار و … می‌پردازد.
متاورس محدود به یک فناوری یا ابزار دیجیتالی خاصی نیست، حتی به یک شبکه اینترنتی یا محصول و خدمت منحصر به فردی محدود نمی‌شود. شبیه دنیای واقعی و تنوع خلاقیت، مشارکت و تولید، در متاورس نیز فناوری‌های مختلف با ایده‌های متنوع ترکیب می‌شوند تا دنیایی شبیه به واقعی اما در بستر اینترنت را به وجود آورند.
بخصوص، هدف از خلق دنیاهای متاورسی، تعمیم حس و تجربه سه‌بعدی انسان به فضای مجازی و یک تعامل شبیه به واقعیت با دیگر افراد است. اما آینده متاورس محصور به تعامل سه بعدی هم نمی‌شود، بلکه آینده متاورس ترکیبی از دنیای فیزیکی و مجازی است که مرزهای بین این دو دنیا را به رسمیت نمی‌شناسد و ابزار و زمان مورد نیاز برای رفت و آمد در این دو دنیا ارزان‌تر و کاربرپسندتر خواهند بود.
نیازمندی های و اقتصاد متاورسی
هیچ جامعه‌ای بدون یک اقتصاد قانون‌مند و جاری پایدار نخواهد بود؛ بنابراین، هر پیش بینی آینده متاورس باید به جنبه‌های اقتصادی آن بپردازد. بلاک‌چین و امور مالی غیرمتمرکز یا DeFi آینده‌دارترین شیوه از تعریف جریان‌های مالی برای آینده متاورس هستند.
پروژه‌های مختلف بلاک‌چین، ساختارمند کردن تعاملات تجاری در متاورس را ممکن می‌سازند. بخصوص، تأثیر متاورس بر آینده دنیا وابستگی زیادی به قدرت انطباق آن با فناوری‌های بلاک‌چین و شبکه‌های سرمایه‌گذاری مرتبط با آن دارد.
موارد زیر اصلی‌ترین نیازمندی‌های دنیای مجازی شبه – واقعی و تشکیل دهنده آینده متاورس هستند:
- تجهیزات واقعیت مجازی، واقعیت افزوده و واقعیت مرکب
- قدرت پردازش بسیار بالای کامپیوتری
- فناوری ابری و محاسبات لبه (Edge Computing)
- شبکه اینترنت پر سرعت 5G و 6G
- هوش مصنوعی و یادگیری ماشین
- اسکن سه بعدی و چاپگرهای سه بعدی
- همزادهای دیجیتال به عنوان سازندگان مدل‌های سه‌بعدی از عملیات
- بلاک‌چین، رمزارزها و NFTها
- اینترنت اشیاء و قابلیت آن در انتقال تجهیزات و ماهیت‌های دنیای واقعی به دنیای مجازی
- وب3 و ایجاد بستری برای تعامل بیشتر انسان و هوش مصنوعی
آینده متاورس چگونه خواهد بود؟
برای پرداختن به اینکه آینده متاورس چگونه خواهد بود، باید به فاکتورهایی بپردازیم که بر آینده متاورس بیشترین تأثیر را می‌گذارند. به طور ویژه، آینده متاورس بر بازخورد مصرف کنندگانِ محصولات و خدمات متاورس و 4 فاکتور اساسی زیر متکی است.
1- استاندارد سازی
اولین مسئله، میزان انطباق و سازگاری پلتفرم‌ها و پروژه‌های مختلف با یک مجموعه از اصول استاندارد و پروتکل‌هایی است که برای استقرار و استمرار فرایندهای متاورسی توافق شده‌‌اند. هرچقدر شرکت‌ها و پلتفرم‌های فعال در آینده متاورس سازگاری بیشتری با یکدیگر و استاندارد یکپارچه داشته باشند، پیش بینی آینده متاورس خوشبینانه‌تر و افق‌های آن بلندتر خواهند بود.
علاوه براین، یک جریان اقتصادی منسجم نیاز است تا نقدیندگی لازم و تعریف‌های مالی بعدی را برای دنیای متاورس به ارمغان آورد. در این مورد، دیفای و بخصوص دیفای 2 می‌تواند بهترین گزینه برای تأمین ساختارهای مالی در متاورس باشد؛ بخصوص اینکه، بلاک‌چین خود یک مبنا برای ساخت پلتفرم‌های مجازی و تعریف معماری‌های متاورس است.
2- تقسیم بندی ها در بازار متاورس
غول‌های بازار متاورس چگونه مسیرهای خود را از رقیبان جدا می‌کنند و چه نوع محصولاتی از دلِ تجاری سازی دنیای متاورس بیرون می‌آید؟ بخصوص، بررسی آینده متاورس بدون در نظر گرفتن نوع و میزان رقابت در بستر آن بی معنی است. با بازار 5 تریلیون دلاری که قرار است در 5 سال آینده متاورس بروز کند، اگر هیجان و رقابت موجود به درستی مدیریت شود می‌توانیم شاهد شکل‌گیری غول‌های تکنولوژی از جنس متاورس و به مانند گوگل، اپل، مایکروسافت و آمازون باشیم.
3- حمکرانی و قوانین متاورس
یکی از اصلی‌ترین مشکلات برای فناوری‌های نوظهور، قوانین دست و پاگیر ملی و بین‌المللی است که در فرایند تعریف و فعالیت آن‌ها موانعی به وجود می‌آورند. برای مثال، قوانین کریپتو در ایران همچنان تعریف مشخصی ندارند و همین امر باعث توسعه کند، با تردید و نامنظم کریپتو در این ایران شده است.
آینده متاورس مطمئنا سرشار از نقاط مبهم و تجربه نشده‌ای خواهد بود که مخالفت‌ها و رد مجوزها از جانب جامعه و دولتها را در پی خواهد داشت. به همین دلیل، پیش بینی آینده متاورس منوط به پیش بینی میزان مشارکت دولتها و پذیرش فضای متاورس از جانب جوامع مختلف است (شبیه اینترنت و شبکه‌های اجتماعی و مقاومت جوامع و دولتها در پذیرش آن).
4-سطح تعامل انسان با انسان و انسان با ماشین
تا چه اندازه تعامل در متاورس با تعامل در دنیای واقعی سازگاری و مشابهت دارد؟ هوش مصنوعی چقدر به افزایش این تعامل و واقعی جلوه دادن دنیای متاورس کمک خواهد کرد؟ پاسخ به این سوالات و انواع مشابه آن، کمک شایانی به درک تأثیر متاورس بر آینده دنیا و تعریف دنیاها و زندگی‌های موازی خواهد کرد.
بررسی آینده متاورس در چند دهه پیش رو
به طور کلی می‌توان سه سناریو را در بررسی آینده متاورس مدنظر قرار داد. این سه سناریو، جواب‌های کلی به سوال “آینده متاورس چگونه خواهد بود؟” هستند.
توسعه ضعیف
در این سناریو از آینده متاورس، این دنیای موازی و مجازی در هر آنچه که اکنون به عنوان محصول یا خدمتی تعریف کرده به وضعیت مطلوبی می‌رسد اما هرگز به عنوان یک پلتفرم و ماهیتی همه‌گیر مثل اینترنت یا حتی شبکه‌های مجازی مورد استقبال و استفاده قرار نخواهد گرفت.
- بازار به تکه‌های کوچک با عملکردهای متوسط تبدیل شده و بازیگران و هاب‌های بزرگ در آن به ندرت ظهور می‌کنند.
- رابط کاربری برای بعضی کاربردها و فعالیت‌های خاص عملکرد خوبی دارد، اما یکپارچه سازی فضای متاورس با فعالیت‌های روزمره در دنیای فیزیکی به سختی انجام می‌گیرد.
- در حوزه بازی، ورزش و سرگرمی مصرف کنندگان سازگاری بالایی با پلتفرم‌ها خواهند داشت.
- سازگاری شرکت‌ها با متاورس تنها معطوف به آموزش کارکنان، همکاری و کنفرانس‌های گروهی، توسعه و استفاده از همزادهای دیجیتال خواهد بود.
- چهارچوب قانونی منسجمی بین کشورها و حتی نواحی مختلف از یک کشور وجود ندارد. این عدم هماهنگی باعث ایجاد موانع متعدد برای فعالان و توسعه‌دهندگان متاورس می‌شود.
توسعه متوسط
بازار محصولات متاورسی توسعه خوبی خواهد داشت، اما سود حاصل از آن بین چند پلتفرم شاخص تقسیم می‌شود. همچنین، یک متاورس یکتا وجود نخواهد داشت و انواع پلتفرم‌ها برای دریافت سهمی از این بازار داینامیک در تلاش‌اند.
- عدم وجود همکاری و تعامل لازم بین ارائه دهندگان و نیاز کاربر به تعامل و استفاده متفاوت با هر پلتفرم.
- اکتساب و ادغام‌های زیادی شکل خواهد گرفت و شرکت‌های کوچک در هاب‌های تکنولوژی ادغام می‌شوند.
- رقابت بالا در آینده متاورس باعث سرعت گرفتن پیشرفت و توسعه نرم‌افزاری و سخت‌افزاری می‌شود.
- سطح رقابت پلتفرم‌ها با یکدیگر و به منظور جلب توجه کاربران به بالاترین سرحد خود در دنیای مجازی می‌رسد.
توسعه ای شبیه به یک بیگ بنگ در دنیای فناوری
یک بازار و فضای باز برای پیشرفت تمام بازیگران دنیای متاورس و فناوری‌های مبتنی بر آن به وجود می‌آید و قطبی شدن کمتری در بازار رخ خواهد داد. با این وجود، یک یا چند متاورس محدود که سطح تعامل بالاتری دارند و پذیرای همکاری بیشتری هستند، به متاورس غالب تبدیل می‌شوند.
- رابط کاربری فوق‌العاده‌ای که به وجود می‌آید، باعث انطباق بالای دنیای فیزیکی و مجازی می‌شود.
- هویت هر شخص در دنیای مجازی مشابه هویت او در دنیای فیزیکی خواهد بود.
- هیچ تأمین کننده انحصاری وجود ندارد و نوآوران زیادی در این بستر تعاملی و باز به فعالیت می‌پردازند.
- حکمرانی فوق‌العاده در سراسر متاورس؛ سطح امنیت بالا می‌رود و حملات سایبری کمتری پلتفرم‌ها و کاربران را هدف قرار می‌دهند.
تأثیر متاورس بر آینده دنیا
اینترنت در اوایل دهه 90 میلادی به عموم معرفی شد و تنها پس از 30 سال به اولویت تمام فعالیت‌های انسان، از اجتماعی تا کسب‌وکارتبدیل شده است. هم‌زمان، الگوریتم‌های پیچیده‌تر و کاراتر بهره‌وری بیشتری را برای پردازشگرها به ارمغان آورده‌اند و محصولاتی چون ChatGPT مرزهای جدیدی برای هوش مصنوعی و بهره‌برداری انسان از آن تعریف کرده‌اند.
متاورس جهانی سه‌بعدی، مجازی و دیجیتالی شده است که حداکثر توان الگوریتم، سخت‌افزار و اینترنت را می‌طلبد. این وابستگی باعث می‌شود که متاورس با پیشرفت‌های روزمره در این عرصه‌ها به‌روز شود و تأثیر متاورس بر دنیا بیشتر و بیشتر گردد.
هم‌اکنون، هر شخص به طور میانگین 3.5 ساعت آنلاین است و تقریبا 50 درصد اوقات فراغت خود را در فضای اینترنت سپری می‌کند. در پیش بینی آینده متاورس این میزان از تعامل مجازی ارتقاء خواهد یافت و تجارت و تعامل اجتماعی در زمان و کیفیت بیشتری در متاورس دنبال خواهند شد.
در ادامه به تغییراتی می‌پردازیم که آینده متاورس را شکل می‌دهند یا نتیجه‌ای از تأثیر متاورس بر آینده دنیا هستند.
فناوری و زیرساخت ها
- توسعه واقعیت افزوده و واقعیت مجازی: با پیشرفت تکنولوژی‌های مرتب با واقعیت بخشیدن به جهان مجازی، به تجهیزات سخت‌افزاری نیاز است که بتوانند این سطح از واقعیت را به تصویر بکشند. تا سال 2030 هدست‌ها و دیگر دستگاه‌های اتصال به متاورس طراحی سبک‌تر، با رزولوشن بالاتر و تشخیص حرکتی بهتری خواهند داشت.
- ادغام هوش مصنوعی و یادگیری ماشین: در آینده متاورس، هوش مصنوعی و یادگیری ماشین در هم ادغام می‌شوند تا انقلابی در تجربه کاربری و بهینه‌سازی اکوسیستم متاورس به وجود آید. هوش مصنوعی مولد (Generative AI) نمونه بارزی از این تحول است که در آن، تنها با وارد کردن چند داده محدود، الگوریتم یک اکوسیستم مجازی را بدون هیچ اتکایی بر توسعه‌دهنده خود به وجود می‌آورد.
- بلاک‌چین و قراردادهای هوشمند: بلاک‌چین امنیت بالاتری را برای آینده متاورس به ارمغان می‌آورد و تعریف اقتصادی غیرمتمرکز و مختص اکوسیستم‌های متاورس را تضمین می‌کند. درواقع، پیش بینی آینده متاورس به شدت متأثر از موفقیت پلتفرم‌های بلاک‌چین کنونی و بازار معاملات محصولات آن است.
- تفسیرهای مبتنی داده و ردگیری کاربران: با حضور گسترده افراد در متاورس، حجم بالایی از داده‌ها خلق می‌شوند که بهره‌گیری از آن‌ها به تفسیرهای مختلف اجتماعی و تجاری می‌انجامد. علاوه براین، این داده‌ها امنیت متاورس را تضمین می‌کنند، چراکه ردگیری هر کاربر از آغاز سفر مجازی آن در متاورس تا تمام لحظات حضور او در آن ممکن می‌شود.
- کاهش احتمالی امنیت داده: با افزایش تعداد پلتفرم‌ها، فعالیت در متاورس و تولید حجم‌های کلان از داده، نشت داده افزایش می‌یابد و احتمالا بحران‌های آتی از جنس رخنه کردن هکرها در بافت‌های اطلاعاتی متاورس باشند.
- رابط کاربری فوق‌العاده: با بهره‌گیری از هوش مصنوعی و تجهیزات واقعیت مجازی و افزوده، رابط کاربری به بهینه‌ترین حالت ممکن می‌رسد و برای انسان، دنیای مجازی اشاره شده در داستان‌های علمی تخیلی با وضوح بیشتری حس و زندگی خواهد شد.
- ربات‌ها و سرویس‌های خودکار: به لطف ورود گسترده هوش مصنوعی به متاورس، تأثیر متاورس بر آینده دنیا مملوء از بهره‌گیری‌های تجاری از فضای متاورس و حضور ربات‌ها و سرویس‌های خودکار خواهد بود.
- شبکه‌های اجتماعی و سرگرمی: نمونه هایی مانند پلتفرم استریم موسیقی Audius به شدت افزایش خواهند یافت و فاصله بین هنرمندان و طرفداران آن‌ها به شدت کاهش می‌یابد. این تأثیر تنها مشمول موسیقی نخواهد بود و در ورزش و هر سرگرمی دیگری بروز می‌کند. همچنین، شبکه‌های اجتماعی پیشگامان تعامل سه بعدی خواهند شد و بیشترین بهره را از دیجیتالی شدن زندگی در آینده متاورس می‌برند.
- دارایی ها و ارزهای دیجیتال: در بررسی آینده متاورس آنچه از همه بارزتر و شاید ضروری‌تر می‌نماید، تعریف جدیدی از مالکیت دارایی و ارزهایی برای مبادله آن‌هاست. آنچه در قالب بلاک‌چین و ارزهایی چون بیت‌کوین آغاز شده است، در متاورس به آرمان شهر خود می‌رسد و مفهوم دارایی از ماهیت فیزیکی به ماهیت دیجیتالی و مجازی مهاجرت می‌کند.
- آموزش مجازی: شاید بهترین مولفه آینده متاورس در ایران و سایر کشورها، نقش آن در تعریف سیستم‌های آموزش مجازی واقعی‌تر و باکیفیت‌تر باشد. در آینده متاورس، مدرک تحصیلی مفهوم جدیدی می‌یابد و هر شخص از هر کجای دنیا، تنها با اتصال به اینترنت و استفاده از یک هدست، از باکیفیت‌ترین کلاس‌های درس در جهان بهره می‌برد.
آینده متاورس در سال 2050
فضایی را تصور کنید که در آن بخش اعظمی از تعاملات اجتماعی به فضای آنلاین منتقل شده است؛ شرکت‌ها استراتژی‌های فروش خود را تنها در فضای آنلاین تعریف می‌کنند و اینترنت اشیاء بخش اعظمی از دنیای فیزیکی را به دنیای مجازی انتقال داده است. در چنین متاورسی، مرز بین دنیای فیزیکی و مجازی کم کم محو می‌شود و زندگی از خیابان‌های کنونی به شهرهای مجازی منتقل می‌شود.
کارکنان تنها بر اساس عملکرد دیجیتال خود سنجیده می‌شوند و کار مفهوم صفر و یکی قوی‌تری می‌یابد. رمزارزها اقتصاد یکپارچه‌ای را در فضای متاورس تعریف کرده‌اند و بلاک‌چین به چهارچوب مبنا برای تعریف شبکه‌های جمعی بدل شده است. بخصوص، ساخت آواتار در متاورس و پروفایل‌های دیجیتال جایگزین شناسنامه‌های کنونی می‌شوند.
آینده متاورس در ایران
آینده متاورس در ایران با احتمال زیاد از توسعه فعالیت کاربران در شبکه‌های اجتماعی مبتنی بر آن آغاز شود و سپس به بخش آموزش و البته سلامت گسترش یابد. هم‌اکنون، بسیاری از نهادهای دولتی و خصوصی به دنبال تعریف ماهیت‌هایی چون NFT در فضای مجازی و حضور موثر در متاورس هستند، هرچند این حجم از حضور هنوز به آن میزان بلوغ دیجیتال نرسیده است.
بخصوص، آینده متاورس در ایران وابسته به سطح تعامل دولت با ارزهای دیجیتال و شبکه‌های اجتماعی مبتنی بر متاورس خواهد بود. با گذشت بیش از 10 سال از شروع معاملات ارز دیجیتال، هنوز هیچ قانون و چهارچوب خاصی برای آن در ایران تعریف نشده است. بنابراین، انتظار می‌رود که این کندی در واکنش و تعریف استراتژی به متاورس نیز منتقل شود.
با این حال، آینده متاورس شبیه حرکت یک ابر بر آسمان بدون مرز و محدوده است و حتما در هر کجای دنیا که اتصال اینترنتی باشد ورود می‌کند. بنابراین، آینده متاورس در ایران حداقل از جنس تعامل کنونی در شبکه‌های اجتماعی یا بازارهای ارز دیجیتال و NFT است.
جمع‌بندی
متاورس نامی است که در کمتر از چند سال از رویایی جذاب به واقعیتی جذاب‌تر بدل شده است. آینده متاورس سرشار از تعامل‌های 3 بعدی و حضور چند میلیاردی انسان‌ها به صورت آنی و حتی مستمر خواهد بود؛ جایی که زندگی از کوچه و خیابان‌ها به شهرهای مجازی منتقل می‌شود و انسان تفاوت کمتری بین دنیای فیزیکی و مجازی خود قائل می‌شود.
بررسی آینده متاورس چنان می‌نماید که توسعه آن به حضور پررنگ غول‌ها و هاب‌های سرمایه‌گذاری و فناوری بستگی دارد و اگر این بازیگران اصلی نتوانند به یک استاندارد و چهارچوب تعاملی مشترک برسند، آینده متاورس سرشار از تنش و بحران‌های اینترنتی و سایبری خواهد بود.
به ویژه، در متاورس پیش رو، داده نقشی کلیدی را بازی می‌کند و برداشت از آن منشأ حضور پر رنگ‌تر هوش مصنوعی در تار و پود زندگی انسان است. علاوه بر این، توسعه استفاده از واقعیت مجازی و افزوده به خلق ایده‌های مهندسی بیشتر و بهتر در ساخت هدست‌های متناظر و سایر تجهیزات مرتبط با متاورس می‌شود.
سوالات متداول
1- پیش بینی آینده متاورس چگونه است؟
در بدترین حالت، متاورس به یک شبکه اجتماعی با قابلیت تعامل سه بعدی و بسیار جذاب‌تر از شبکه‌های دو بعدی چون اینستاگرام محدود می‌شود. در حالت میانه یا بهینه، متاورس مرز واقعیت به مجازی را از بین می‌برد و زندگی انسان انتقال سریع‌تر و همه‌جانبه‌تری از دنیای فیزیکی به دنیای آنلاین را تجربه می‌کند.
2- چرا باید وارد متاورس شویم؟
اولین دلیل، تعامل با دیگران و دلایلی مشابه با حضور شما در شبکه‌های اجتماعی کنونی است. دلیل دیگر، تعریف شدن محصولات و خدمات در متاورس و انتقال بازارهای مختلف به این دنیای مجازی است. همچنین، با توسعه متاورس دولتها نیز بخشی از فعالیت‌ها و خدمات خود را به آن منتقل می‌کنند و شهروندان ملزم به فعالیت در متاورس خواهند شد (شبیه میز خدمت‌های آنلاین کنونی).
3- آینده متاورس به چه شکلی است؟
آینده متاورس چگونه خواهد بود؟ شاید این سوال به 5 تا 10 سال وقت نیاز دارد که به جوابی نسبتا درست برسد. با این حال، پیش بینی آینده متاورس نشان از گسترش آن در زندگی اجتماعی و تجاری افراد و حتی حکمرانی دولتها دارد.
4- چرا به متاورس نیاز داریم؟
برای بهره‌برداری از فناوری‌هایی که هر لحظه به روز می‌شوند، مانند هوش مصنوعی و تراشه‌های پردازشی، نیاز به محیط‌هایی تجربه‌ای چون متاورس خواهد بود. علاوه بر این، متاوس کمک شایانی به بخش آموزش و سلامت از راه دور خواهد کرد و دسترسی‌های بیشتری به انسان در تعریف خدمات و محصولات می‌دهد.